Abstract:
یقین و شک از موضوعات بسیار مهم در حوزهء معارف دینی است.فقیهان نیز بر این امر تأکید دارند که اصول دین امری تقلیدی نیست،بلکه دینداران باید به آنها یقین داشته باشند.در آیات قرآن نیز مؤمنان به عنوان کسانی که به آیات خدا یقین دارند،و کافران به عنوان کسانی که به آیات الهی یقین نمیورزند و به طور دائم نسبت به آنها در شک به سر میبرند،معرفی شدهاند.در اینجا این سؤال پیش میآید که آیا هرگونه شکی در اعتقادات مستلزم کفر است؟و آیا تا فردی یقین قلبی به گزارههای دینی نداشته باشد نمیتوان او را مؤمن به شمار آورد؟ این مقاله ضمن بررسی کاربردهای یقین و شک و موارد مشابه چون اطمینان، مریه و ریب در قرآن و بررسی سیاق آیات مربوط،به این پرسشها پاسخ گفته است.
Machine summary:
"در اینجا این سؤال پیش میآید که آیا هرگونه شکی در اعتقادات مستلزم کفر است؟و آیا تا فردی یقین قلبی به گزارههای دینی نداشته باشد نمیتوان او را مؤمن به شمار آورد؟ این مقاله ضمن بررسی کاربردهای یقین و شک و موارد مشابه چون اطمینان، مریه و ریب در قرآن و بررسی سیاق آیات مربوط،به این پرسشها پاسخ گفته است.
با بررسی مجموعهء آیات قرآن در حوزهء یقین و شک باید به این دو پرسش مهم پاسخ داد که: *1-اعتقاد دینی مستلزم کدام نوع از یقین است؟ *2-کدام شک،نشانگر کفر است؟ به عبارت دیگر،وقتی میگوییم مؤمن باید به اصول دین یقین داشته باشد،دقیقا از این گزاره چه چیزی را قصد کردهایم؟همچنین وقتی میگوییم شک در اعتقادات، انسان را از جرگهء ایمان به قلمرو کفر میبرد آیا منظور از شک،صرف تردید در یکی از اعتقادات است؟ برای پاسخ به این پرسشها،در این مقاله به معناشناسی شک و یقین و واژههای مشابه از نظر معنا پرداخته،کاربردهای آنها را در قرآن به تفصیل مورد بررسی قرار دادهایم.
(الاسراء 1؛النجم،11-81) از حضرت علی(ع)نیز نقل شده است که فرمود:«لو کشف الغطاء ما ازددت یقینا»(ابن شهر آشوب،713/1؛مجلسی،531/64)که این امر اشاره دارد به این نکته که اگر برای دیگرن با کنار رفتن پردهء دنیا(که کنایه از مرگ است)یقینی قلبی افزون بر یقین معمولی(که همان گواهی بر صدق آیات الهی است)حاصل میشود،حضرت علی(ع)در همین دنیا به این مرتبه از یقین دست یافته است."