Abstract:
فرهنگ و ادب دورهء اسلامی ایران،در بردارنده مباحث گوناگونی پیرامون رنگهاست،که خود تأثیر زیادی در هنر اسلامی داشته است،این امر در لابهلای احادیث و آیات،کتب ادبی و هنری مطرح شده است.وجود آثار هنری باقی مانده از دوران اسلامی گویای حقیقت فوق است.
موضوع رنگ هم به صورت رنگهای منفرد و هم در قالبی کلی،همانند هفترنگ-که شامل تأثیرات روانی و تفسیرهای عرفنی رنگ است-در هنرها بویژه در هنر معماری ظهور شاخصتری دارد،یکی از بهترین منابع ادبی این زمینه،کتاب هفت پیکر نظامی است،حکمت هفت نوع رنگ را در هفت بنای(پیکر)مختلف بررسی مینماید.جایگاه هفت رنگ علاوه بر این،در فن رنگآمیزی و ساخت کاشیها نیز بررسی فنی خاصی را میطلبد.
رنگها در هنر و فرهنگ اسلامی ایران به درجاتی مانند با ارزشترین، شریفترین،زیباترین،بالاترین و...تقسیم و انتخاب شده و به کار رفتهاند. انتخاب رنگ طلایی گنبدها،کاربرد فراوان زمینهء آبی و متن سفید و مفهوم قدس رنگ سبز،گویای آن است.علاوه بر این از دوران تاریخی صدر اسلام تاکنون،رنگها عاملی برای بیان هویت اقوام و ملیتها،بوده که سپاه جامگان، سرخجامگان و سفید جامگان با قزلباشها در زمان صفویه از آن جمله است.
Machine summary:
"رنگ یکی از مدرکات بصری است و در فرهنگ و هنر اسلامی
ارسطو دو رنگ اصلی را سیاه و سفید میداند و معتقد است که
رنگ سبز آخرین رنگی است که باقی میماند و از
خداوند با دو رنگ به نمایش گذاشت شده است(از کتاب Sufi ،اردلان بختیار) (به تصویر صفحه مراجعه شود)
قالب هفت رنگ ترسیم شده است.
وی از رنگ سیاه است که به نحوی معراج و جریان اخراج آدم از
رنگ سفید است با محتوای مربوط به سفیدی و پاکی:در پرستش به وقت کوشیدن
این قصر با طلوع خورشید هنگام صبح به رنگ آسمان کبود و
و با این اوصاف هفت گنبد متناسب با طبع و رنگ هفت اختر
نظامی بسیار مفصل به شرح ماجراهای هر گنبد با رنگ و روز
خاص خود پرداخته است و اولین ماجرا در نخستین گنبد که به
رنگ سیاه است و در روز شنبه آغاز میگردد.
بر تن سفید خود پوشید و عازم گنبد سیاه گشت،در این بین
رنگ سیاه در آن داستان،نهفته است.
در این ماجرا تمام جنبههای رنگ سیاه اعم از مادی تا معنوی
روز خورشید است-برای گنبد زرد رنگ در نظر میگیرد.
روز دوشنبه در گنبد سبز رنگ سپری میشود.
روز سهشنبه در گنبد سرخ-که رنگ مریخ یا بهرام و همنام
است در فرهنگ و معارف اسلامی نیز رایجترین رنگ در
این رنگ میان سفید و سیاه واسطه است و خاص کسانی
صندلی رنگ خاک از این سبب است
اولیه بوده است و رنگ کسوهء کعبه نیز ابتدا به رنگ سفید بود و
حدیث نبوی آن را بهترین رنگ برای لباس معرفی کرده است:"