Abstract:
This paper deals with an essential problem which the modern western thinker
faced with and tried to find a solution for that in the benefit of modern
humanity. This problem is human reason and his free mind. The author tries
here to go back to Zarathrustrian concept of mind and bring forth some fresh
reflections in a comparative way. This will let him to evaluate in the main the
view that argues for the difference between the Asiatic concept of free mind
and the Western concept of free mind. Some reflections and conclusions of
the author here should be taken in the light of this evaluation.
Machine summary:
"کار نجات و کان شفا کار باب سنت جستهاند بوعلی سینا ندارد در نجات و در شفا86 ابومحمد روز بهان بن ابی نصر بقلی عارف مشهور(متوفی 606)در قصیدهای به مطلع ذیل: به دار الضرب ایمان زن زر وحدت ز کان لا که تا مقبول عشق آیی شوی در معرفت بالا میگوید: ز من یک نکته در حمکت هزاران رمز ربانی کجا دارد قدم آنجا هزاران بوعلی سینا78 چنانکه ملاحظه میشود،بیت روزبهان هم در عین طعنه به ابن سینا نوعی تجلیل از مقام فلسفی اوست فرید الدین عطار نیشابوری(متوفی 627) که در تذکرة الاولیاء88 از ملاقات شیخ با ابو الحسن خرقانی صوفی سرشناس سخن میگوید،در کتاب منطق الطیر خود به نکوهش و به یک معنی به اهانت وی تجری میکند.
حاصل اینکه ابن سینا نه در مقام معرفت صوفی بوده که به جای حس و تجربه و تعقل و تفکر همچون بایزید بسطامی ادعا کند که "حدثنی قلبی عن ربی"124 یا مانند ابو العباس عرینی اولین شیخ ابن عربی بگوید: "سد الباب و اقطع الاسباب و جالس الوهاب یکلمک الله من دون حجاب"125 و یا مانند ابن عربی بنویسد:"فارفع الهمة فی أن لا تأخذ علما الا من الله تعالی علی الکشف"126 بلکه همچنانکه در آثارش مشاهده میشود او پیوسته به تحصیل علم و تعلم اهتمام ورزیده و همواره به جای"حدثنی قلبی"،"علمنی عقلی" گفته و به جای سدباب و قطع اسباب و مجالست با خداوند وهاب،در خانه خود را به روی اهل علم و فضل گشوده و برای کسب و اشاعه علم و فلسفه به هر وسیلهای دست یازیده،البته همچون فیلسوفی متأله و مسلمانی معتقد،اعتقاد به کرامات و عنایات الهی داشته و حتی حافظ قرآن بوده و با آداب کامل مسلمانی از دنیا رفته است."