Abstract:
سلیم بن قیس هلالی، نامی است که به سبب انتساب کتابی به او، مشهور شده است. بررسی و
مطالعه دربارة سلیم بن قیس از دو منظر امکان پذیر است: دیدگاه اول به روایات و
مواریث تاریخی نه فقط نگاه نقادانه ندارد؛ بلکه همواره در پی تأیید و تصویب
آنهاست. نگاه به سلیم بن قیس از این منظر برخاسته از مندرجات خود کتاب سلیم و
مستند به سخنان منسوب به وی و تنها راوی کتاب، ابان بن ابی عیاش است. دیدگاه دوم
چون «در چهارچوب تحقیق تاریخی گام بر میدارد، ناگزیر روش انتقادی را بر میگزیند
که بر مدار رد یا قبول روایات تاریخی و بر اصولی واقع گرایانه استوار است». نگاه
به سلیم بن قیس از این منظر، نشأت گرفته از واقعیات تاریخی، روایات مستقل و موثق ـ
تاریخی و غیر تاریخی ـ و جزئی نگری انتقادی میباشد. نگارنده در بخش اول و دوم
مقاله هر دو دیدگاه را آورده و در پایان استنتاجات خود را عرضه داشته و نتیجه گرفته
که وجود شخصی به نام سلیم در تاریخ محل تأمل و تردید است.
Machine summary:
"التنبیه و الأشراف، مسعودی در این کتاب، مطالب در کمال اختصار بیان شده و از صفحه 247 تا 274 به ذکر تاریخ خلافت ابوبکر، عمر، عثمان، علی (ع)، حسن (ع)، معاویه، یزید، معاویة بن یزید، مروان بن حکم، عبدالملک بن مروان (م 86 هـ ) و … ، اختصاص یافته و تنها یک بار آن هم در اشاره به کتابی که ابان بن ابی عیاش از سلیم بن قیس روایت کرده، نام سلیم ذکر شده است ولی خبر یا اطلاعی که نشان دهد این نام، وجود واقعی خارجی و حضور تاریخی داشته، عرضه نکرده است.
حیاة الامام حسین (ع)، باقر شریف القرشی این کتاب مفصل در 878 صفحه سامان یافته و از بدو تولد حسین (ع) آغاز نموده، فضایل آن حضرت را ذکر کرده و تاریخ حیات او را در چارچوب بیان تاریخ اسلام تا زمان شهادت آن سرور در کربلا به سال 61 هجری شرح داده و ضمن آن شماری از یاران او، پدر و برادرش ـ علی و حسن (ع) ـ را نام برده ولی به هیچ وجه نامی از سلیم بن قیس هلالی نبرده است.
بحارالأنوار، محمد باقر مجلسی در این موسوعة عظیم یکصد و ده جلدی که بزرگترین دستاورد حدیثی متأخران شیعه محسوب میشود در موارد متعددی از سلیم بن قیس هلالی نام برده شده که به مناسبت روایت از او بوده است (1/77؛ 2/228، 106؛ 4/136؛ 23/88 ؛ 24/222؛ 28/52؛ 30/332؛ 36/211؛ 69/116؛ 92/116؛ 101/117) همچنین به مناسبتهای دیگری نیز از سلیم نامی به میان آمده است؛ ولی علامه مجلسی به هیچ روی گزارش، خبر، روایت و اطلاعی که روشنگر زندگی و احوال سلیم بن قیس باشد و نشان دهد که سلیم وجود خارجی یا حضور تاریخی داشته، ارائه ننموده است."