Abstract:
<P>استقرار حاکمیت صفوی در سال 907 قمری،رقابت شدید اقتصادی بین ایران و عثمانی ایجاد کرد.در سده دهم و یازدهم قمری،حاکمان دو کشور به طور پیوسته و گسترده از مسائل اقتصادی به عنوان اهرم فشار بر یکدیگر استفاده میکردند که این خود پیآمد ناگواری را برای ساکنان دو کشور به همراه داشت.</P><P> ایران در آستانه به قدرت رسیدن شاه اسماعیل صفوی،به صورت حکومتهای محلی اداره میشد.هریک از شاهزادگان و امیران،در گوشهای از این کشور،به صورتهای گوناگون مدعی حکومت مستقل بودند.مؤسس سلسله صفوی در مدت کوتاهی،تمام رقبا را از میان برداشت و حکومت مرکزی قدرتمندی تشکیل داد که این رویداد برای دولت عثمانی بسیار گران آمد،به ویژه که هواخواهان صفوی،به صورت گروهی و مداوم از آسیایی صغیر به ایران مهاجرت کردند و مایه نگرانی عثمانی گردیدند.</P><P> در این مقاله به طور اختصار،تسلط بر راههای تجاری،مراکز مهم اقتصادی،غنایم جنگی و برخی مسائل مرتبط با اقتصاد مطرح میشود که زمینهساز تنش بین صفویه و عثمانی گردید.</P><P> نتیجه مقاله میتواند زمینهساز وحدت و انسجام میان دولتهای اسلامی و الگوی تاریخی مناسبی باشد تا با استفاده از آن،برای ایجاد همگرایی بین دولتهای اسلامی و مقابله با دولتهای بیگانه،تصمیمات شایستهای سنجیده شود.</P>
Machine summary:
"مؤسس سلسله صفوی در مدت کوتاهی،تمام رقبا را از میان برداشت و حکومت مرکزی قدرتمندی تشکیل داد که این رویداد برای دولت عثمانی بسیار گران آمد،به ویژه که هواخواهان صفوی،به صورت گروهی و مداوم از آسیایی صغیر به ایران مهاجرت کردند و مایه نگرانی عثمانی گردیدند.
1وقتی هواخواهان صفوی از آسیای صغیر به ایران مهاجرت کردند-که تعداد آنان کم نبود-از جمعیت آنها در آسیای صغیر کاسته شد،در نتیجه مالیاتی که از آنان میگرفتند نیز کاهش یافت و این خود عامل برخورد و تنش بین صفویه و عثمانی گردید.
شاه عباس پس از امضای این قرارداد،از ارسال ابریشم خودداری نمود و دولت عثمانی هم به ایران اعلام جنگ کرد.
1 نتیجه رقابت شدید دو کشور ایران و عثمانی برای تسلط بر راههای تجاری جهان که جنوب آسیا را به سواحل دریایی مدیترانه پیوند میداد و نیز تسلط بر بنادر مهم اقتصادی و تجاری واقع در قلمرو آنان و تسلط بر ولایات زرخیز و ثرومند تبریز،عراق عجم، دیار بکر و مراکز مهم تولید ابریشم در ایالات آذربایجان،ارمنستان،گرجستان،شروان و قرهباغ،زمینهساز جنگهایی طولانی و دامنهدار میان ایران و عثمانی گردید.
وقتی هواخوان صفوی به صورت پیوسته و گسترده از آسیایی صغیر به ایران مهاجرت کردند،مالیات کاهش یافت و این خود عامل برخورد و تنش بین صفویه و عثمانی گردید.
فتوحات نواحی شهرهای مرزی و به دستآوردن غنایم جنگی و به اسارت درآمدن زنان،دختران،و پسران ماهرخ و حمله ایرانیان و عثمانیها بر کاروانهای تجاری (1)-پورگشتال،تاریخ امپراتوری عثمانی،ترجمه میرزا زکی علیآبادی،ج 3،ص 1571،تهران،زرین،7631؛اوزون جارشلی،اسماعیل حقی،تاریخ عثمانی،ترجمه وهاب ولی،ج 3،ص 97؛تهران،پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،0831؛تاریخ روابط خارجی ایران،در عهد شاه عباس،ص 94؛فلسفی،زندگانی شاه عباس، ج 4 و 5،ص 1871 و 2871؛عبد الحسین نوایی،روابط سیاسی اقتصادی ایران در دوره صفویه،تهران،سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها،ص 13."