Abstract:
نقش مهم حمل و نقل در گردش کالا و توزیع ثروت در عرصه بین الملل، تصویب مقررات یکنواخت بین المللی را ضروری گردانیده است. در این میان، یکی از کنوانسیونهای دارای اهمیت، کنوانسیون راجع به قرارداد حمل و نقل بین المللی کالا از طریق جاده معروف به CMR است. جمهوری اسلامی ایران نیز به دلیل آثار مهم اقتصادی ناشی از پیوستن به کنوانسیون، به این کنوانسیون ملحق گردیده است. به رغم گذشت بیش از 14 سال از تاریخ الحاق به این کنوانسیون، ادبیات حقوقی ایران از غنای کافی در این خصوص برخوردار نیست. از آن جایی که اعمال کنوانسیون بر قرارداد حمل و نقل بین المللی کالا مستلزم وجود شرایطی است، این جستار درصدد تبیین شرایط مزبور از حیث ماهیت، شرایط مربوط به تشکیل قراردادهای مشمول کنوانسیون، عناصر لازم برای تحقق وصف بین المللی حمل و نقل و شرایط مربوط به اعمال کنوانسیون بر اساس قواعد حل تعارض است.
Machine summary:
٢- به موجب این ماده واحده ، «به دولت اجازه داده می شود به کنوانسیون قرارداد حمل و نقل بین المللی کالا از طریق جاده منعقد شده در ژنو به تاریخ ١٩٥٦/٥/١٩ برابر با ١٣٣٥/٢/٢٩ مشتمل بر یک مقدمه و پنجاه و یک ماده و پروتکل به رغم الحاق ایران به کنوانسیون CMR، در ادبیات حقوقی ایران ، کمتر به بررسی مقررات آن پرداخته شده است .
برای این منظور، ضروری است ابتدا ماهیت و شرایط مربوط به تشکیل قراردادهای مشمول کنوانسیون بررسی شده (مبحث نخست )، سپس عناصری که از دیدگاه کنوانسیون برای تحقق وصف بین المللی حمل و نقل لازم است ، تبیین گردد (مبحث دوم ) و در نهایت قابلیت اعمال کنوانسیون بر اساس قواعد حل تعارض مورد بحث قرار گیرد (مبحث سوم ).
سؤالی که در مورد حمل کننده وجود دارد این است که آیا لازم است که وی برای انجام عملیات حمل و نقل ، عنوان متصدی را داشته باشد؟ سؤال از آن جا نشأت می گیرد که در حقوق تجارت داخلی ایران ، مقررات راجع به قرارداد حمل و نقل ناظر به متصدیان حمل و نقل است و صرف حمل و نقل ، عمل تجاری و مشمول مقررات قانون تجارت ١ - مطابق ماده ١٢ کنوانسیون ، حق در اختیار گرفتن کالا (le droit de disposer de la marchandise) حقی است که به موجب آن ، ارسال کننده می تواند به حمل کننده دستوراتی از قبیل توقف کالای در حال حمل ، تغییر محلی که کالا باید تحویل شود و یا تحویل کالا به گیرنده ای غیر از گیرنده یاد شده در بارنامه جاده ای ، بدهد.