Abstract:
این مقاله قصد دارد به میزان تأثیرگذاری جلوههای ادبی و نمایشی تئاتر پوچی (ابزورد) بر سبک نمایشنامهنویسی ایران بپردازد. غلامحسین ساعدی یکی از نمایشنامهنویسان شناختهشدة ایرانی است که برخی از مهمترین تمهیدات تئاتر نو را در سبک نویسندگی خود بهکار گرفته است. نگارنده در این پژوهش درپی آن است که چگونگی بازتاب مفهوم پوچی را در نمایشنامههای نوگرای غلامحسین ساعدی نشان دهد؛ نویسنده¬ای که مستقیم و غیرمستقیم از این نوع تئاتر تأثیر پذیرفته است. ضمن اینکه با توجه به مهمترین شاخصهای تئاتر پوچی، از میزان و نحوة تأثیرپذیری نمایشنامه¬های ساعدی از این¬گونه تئاتر و نمایشنامهنویسان سنتی و مدرن تحلیلی ارائه خواهد کرد. تأثیرپذیری ساعدی از نمایشنامهنویسان مدرن بیش از سنتگرایان بوده که نشاندهندة همگامی ساعدی با آنان در بیان مسائل روزمره و مطرح جهان در تئاتر است.
Machine summary:
"از این گذشته،تئاتر پوچی ویژگیهای خاص خود را داراست که انسان عصرحاضر را وادار میکند با شرایط واقعی روبهرو شود تا از اوهامی که باعث ناسازگاریو یأس او شده است رهایی یابد.
شخصیتهای اغلبنمایشنامههای ساعدی به ویژه نمایشنامههای«دعوت»،«رگ و ریشۀ دربهدری»،«خوشابه حال بردباران»و«دست بالای دست»گریزگاهی برای رهایی از وضع کنونی خودندارند و همواره در تلاشی بیهوده به سر میبرند تا شاید بتوانند از چیرگی تکنولوژی وماشینیزم6بر روح و روان خود نجات یابند؛اما مانند شخصیتهای تنسی ویلیامز که«انسانهای بیهویت،مسخشدهاند،فردیت آنها تنها در رؤیاها شکل میگیرد و فقطدر لحظۀ رؤیا احساس وجود میکنند.
بسیاری از شخصیتهای نمایشنامههای ساعدی مانند ینک به دلیل نداشتن درک و فهم درستی از جهان و جامعۀ خویش وسرخوردگی از ایدئولوژیها،مذهب،نابرابریهای اجتماعی و انسانی،خود را بهآغوش مرگ میکشانند تا به تنهایی،ناامیدی و بی هویتی خود پایان دهند.
او در تئاتر برای بیان اندیشههای والای انسانی از شیوۀ واقعگرایی آمیخته با طبیعتگرایی و خیالانگیزی بهره برده که در پی نمایاندن احوال طبقۀ متوسط یا پایینجامعه است تا این راه روحیۀ انسانگرایی و نوع دوستی را در آنها بدمد.
اماآیا ساعدی با این نامگذاری میخواسته است درون خود را با بازگو کند؟بیشترنویسندگان برای نشان دادن پوچیها،بیهودگیها،ناامیدیها و نابسامانیهای اوضاعجامعه و آسیبهای روانی از این شیوه بهره بردهاند تا به گونهای پوچی و تهیناکیروزگار مدرن را به تصویر بکشند.
رسش مفهوم نوینی به نام«خودکشی»در تئاتر پوچی کارهای اولیۀ ساعدی مانند آثار آلبر کامو(1913-1930 م)تجزیه و تحلیلی از انسان وتفکر انسانی است."