Abstract:
در طبیعت پدیدههای مختلف و بهنسبت جدایی وجود دارند که میتوانند با یکدیگر در ارتباط باشند. در بسیاری از موارد، ارتباط این پدیدهها با عنوان همبستگی بیان میشود و با روشهای ریاضی نیز میزان این روابط سنجش میشود. از میان آنها، زوج پدیدههایی یافت میشوند که روابط خاصی با یکدیگر دارند، ولی نمیتوان این روابط را باعنوان همبستگی مطرح کرد، بلکه ویژگی ارتباط آنها باهم سبب شده با عنوان دوال مطرح شوند. دوالیتی به تشریح چنین ارتباطی میپردازد که قرینگی، عکس هم عمل کردن و بیان پارهای از نسبتها را میتوان ازجمله ویژگیهای آن تلقی کرد. بهطورکلی دوالیتی بیانگر تباین دو پدیده یا به معنی هماهنگی منظمی از دو قسمت متضاد یا مکمل از یک کل است که با یکدیگر در ارتباطی خاص هستند. منظور از دوالیتی (زوجیت) در ژئومورفولوژی پدیدهی خاصی است که با پدیدهای ثانوی زوج شده و اگرچه میتوان ماهیتی مستقل و جدا برای آنها منظور داشت، ولی پیوندی خاص بین آنها برقرار است، بهطوری که رفتار یکی را باید در ارتباط با پدیدهی دیگر بیان کرد. این مقاله که برگرفته از یک طرح پژوهشی در دانشگاه اصفهان است، تلاش دارد با استفاده از روش تداخلسنجی راداری و با بررسی پدیدهی فرونشست زمین در چند دشت ایران، مفهوم دوالیتی را بیان کند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد، اول اینکه برداشت مازاد از آبهای زیرزمینی، دلیل تامهی پدیدهی فرونشست نیست و دوم، پدیدهی فرونشست در دشتهای ایران، معلول دوالیتی در تحرکات پوستهای بین دشتها و کوهستانهای مجاور آنهاست.
Machine summary:
"این مقاله که برگرفته از یک طرح پژوهشی در دانشگاه اصفهان است،تلاش دارد با استفاده از روش تداخل سنجی راداری و با بررسی پدیدهی فرو نشست زمین در چند دشت ایران،مفهوم دوالیتی را بیان کند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) همانگونه که نتایج این جدول نشان میدهد با توجه به مقادیر enil esaB lamroN و enil esaB lacitirC و همچنین مقادیر diortnec relppoD و relppoD lacitirD این دادهها قابلیت بسیار خوبی برای تجزیه و تحلیل و ارزیابی تغییرات سطح زمین را در مناطق مورد مطالعه دارند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود)هرچند نمیتوان اثر برداشت بیرویه از سفرههای آب زیرزمینی را در افزایش نرخ میزان فرونشست دشتها نادیده گرفت؛اما نتایج پژوهش نشان داد که کمابیش غالب دشتهای ایران،حتی آنها که با کاهش ورودی آب روبهرو نیستند (دشت اردبیل)،دچار چنین فرونشستهایی شدهاند.
با توجه به بررسیهای حسینی(1390:39)و استدلالهای وی در مورد علت و سابقهی شقها در دشت یزد اردکان که بیان میکند،"براساس پژوهشهای محلی سابقهی شقها در آن منطقه،بیش از 70 سال است،در صورتی که سابقهی مکندههای دیزلی کمتر از 40 سال است"و همچنین مطالعات اسلامیزاده و همکاران(2010:81)در مورد"علت شقهای دشت یزد-اردکان"و پژوهش قاضی فرد و همکاران(1385:287)در مورد"ایجاد شکافهای دشت مهیار"که به صورت ضمنی نسب به علت چنین نشستهایی ابراز شک و تردید کرده بودندم،مفهوم دوالیتی به خوبی قادر به تبیین این نشستها در مقابل بالاآمدگیها در مناطق مجاور است."