Abstract:
یکی از شخصیت های ممتاز سروده های عارفانه متمایل به اندیشه های ملامتی، «پیر مغان» است. این شخصیت شعری که معمولا به عنوان آلترناتیوی در برابر پیران خانقاهی ظهور و بروز می کند، در دوره ای از تاریخ ادبیات منظوم فارسی اثرگذار ترین نماد در شکل گیری و نضج « سروده های رندانه» بوده است. در شرح سروده های این گروه از شاعران ـ بویژه حافظ ـ تعابیر مختلفی از «پیر مغان» ارائه شده است؛ فارغ از بررسی و تحلیل آن تعابیر، بر اساس نخستین نمونه های شعری متضمن این نمادپردازی، «شراب دیرسال مغ ساخته» از آن اراده شده است و مطابق الگوی تبدیل «هوم» به عابدی صاحب شخصیتی انسانی، «پیر مغان» به مفهوم شراب نیز در دگردیسی های سپسین صاحب شخصیتی انسانی با گرایش های خاص عقیدتی و رفتاری شده است
Among distinguished characters in mystical compositions is "Pir-e Moghān" with an inclination towards Malamati ideas. This lyrical persona، who usually appears as an alternative to the khāneqāh (Sufi Commune) guides، was the most influential symbol of the “Sorud-hā-ye Rendāneh” (pious rogue compositions) at a certain period of the history of the Persian lyrical history. Among the interpretations of this group of poets، especially Hafez، various interpretations of the “Pir-e Moghān” have been suggested. Beyond those explanations and analyses، and having in mind the first poetical compositions containing this symbolism، the writer has interpreted this idea as "sharābe dir sāle Mogh Sākhteh" (The old wine made by the Mogh – Magi)، which according to the pattern of "hum" has been personified as "Pir-e Moghān" with distinguishing behavioral attitudes، tendencies and beliefs.
Machine summary:
"٣ ظاهرا قدیم ترین متنی که نشانی از آغاز تولد و دگردیسـی «پیـر مغـان » را در آن مـی تـوان یافت کتاب روح الارواح سمعانی است : بیار آنچ دل دوستان به هم کشدا نهنگ وار غــم از دل بــرون کشدا بیار نور مغان را بده به پور مغان که روستم را هم رخش روستم کشدا (شهاب الدین سمعانی،١٣٦٨: ٤١٠) می توان تصور کرد که « نور مغان » صورت تصحیف شدة « پور مغان » باشد، آن گونه که احمد غزالی آن شعر را در کتاب سوانح العشاق به صورت زیر ثبت کرده است : بیار پور مغان را بده به پور مغان که روستم را هم رخش روستم کشدا (احمد غزالی،١٣٦٨: ٢٣) میبدی این بیت را در کشف الاسرار خود چنین نقل کرده است : بیار پور مغانه بده به پور مغان که روستم را هم رخش روستم کشدا (رشیدالدین میبدی، ١٣٧١: ٥٧٣/١٠) اگر بپذیریم که صورت اصلی این بیت همان باشد که ثبـت شـده ، قطعـا «پـور مغـان » در ایـن شواهد شعری درست به معنی «شراب ساختۀ مغان » اسـت وگرنـه تکـرار«پـور مغـان » در یـک مصرع و با ارادة معنی حقیقی آن ، نمی تواند دلالت بر مفهومی کند که مصـرع دوم بـه صـورت تمثیل در پی بیان آن است ."