Abstract:
از آنجا که هدف اصلی نزول آیات قرآن هدایت آدمیان و تامین سعادت ابدی آنان است، قرآن کریم به بیان سرنوشت انسانها در قیامت، اهتمام جدی دارد. بازتاب رفتاری مکذبان و باطل گرایان در برابر مشاهده صحنه های قیامت پس از ظهور حقایق، یکی از مسائلی است که در عرصه قرآن پژوهی تامل برانگیز است. این مقاله ضمن واکاوی دو نظریه متقابل، کوشیده است دیدگاه سومی را ارائه نماید و از این رهگذر، تفسیری را که با دو رویکرد متفاوت از آیات نخستین سوره واقعه ارائه شده است، نقد و بررسی کند.
Machine summary:
٢) مقصود آیه این است که گرچه برخی در دنیا حقانیت روز جزا را انکار می کنند، اما در قیامت که عرصه تجلی حقیقت بر همگان است ، هیچ کس مجال و فرصتی برای تکذیب حقایق نمی یابد و ناگزیر، بدان معترف می گردد (قرطبی ، ١٩٥/١٧؛ طبرسی ، جوامع الجامع ، ٢١٣/٦؛ صادقی تهرانی ، ٦٠/٢٨؛ زمخشری ، ٤٥٥/٤؛ فخر رازی ، ٣٨٥/١٠).
او برای اثبات دیدگاه خویش به آیات ذیل تمسک جسته است : - ولا یزال الذین کفروا فی مریۀ منه حتی تأتیهم الساعۀ بغتۀ (حج /٥٥) - لا یؤمنون به حتی یروا العذاب الألیم (شعراء/٢٠١) - فلما رأوا بأسنا قالوا ءامنا بالله وحده (مؤمن /٨٤) از آنجا که آیۀ نخست ، موعد پایان پذیری شک و تردید آنان را نسبت به حقانیت قرآن ، روز قیامت بر می شمرد و دو آیه دیگر، از ایمان آنان به هنگام مشاهده عذاب الهی سخن می گوید، مستند گفتار زمخشری قرار گرفته اند.
این آیات شریفه در بیان دلیل دسترسی نداشتن اهل باطل به ایمان در عرصه قیامت ، به نوع رفتار آنان در دنیا اشاره فرموده و مخاطبان خویش را بدین نکته واقف می سازد که ایمان تنها در مقطع کنونی زندگی انسان امکان پذیر است ، چرا که دنیا، میدان عمل و جایگاه استکمال و آخرت، نشئه پاداش و نتیجه است و با پایان پذیری حیات دنیوی انسان ، دیگر مجالی برای او باقی نیست تا دوباره تلاش نماید و خسارتهای سنگین ناشی از رفتار گذشته را تدارک کند.