Abstract:
در فضای حقوق بینالمللی شخصیت حقوقی عبارت است از: صلاحیت دارا شدن حقوق و تکالیف برای موضوعات غیر انسانی. شخص حقوقی از نظر علم حقوق قابلیت برخورداری از حقوق را دارد، تکالیف قانونی بر عهده میگیرد، اعمال حقوقی انجام میدهد، اقامه دعوا میکند، تحت تعقیب قرار میگیرد و مسئول اعمال خود شناخته میشود. شخصیت حقوقی در هر نظامی تابعی است از متغیر ملاحظات مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و سیستماتیک مربوط به آن نظام حقوقی. در نظامهای داخلی، قانونگذار به اعتبار حاکمیت دولت، با توجه به نیازهای اجتماعی، نهادهایی را به عنوان شخص حقوقی تلقی کرده، شناسایی آن را به افراد و نهادهای تحت حاکمیت خویش تحمیل میکند. از این رو اینترپل به عنوان سازمانی بینالدولی تنها در صورتی میتواند دارای حقوق و تکالیف بینالمللی شود که دارای شخصیت حقوقی بینالمللی باشد. این نوشتار بر آن است که با توجه به گسترش روز افزون فعالیتهای و افزایش نقش اینترپل، روشن سازد آیا اینترپل دارای شخصیت حقوقی عینی و اهلیت حقوقی ذاتی برای اجرای هر گونه اقدام بینالمللی میباشد و یا حقوق و تکالیف اینترپل محدود به اهداف، وظایف و اختیارات صریح یا ضمنی است که در سند تاسیس آن ذکر شده است و در هر صورت شخصیت حقوقی اینترپل دارای چه آثاری است؟
Machine summary:
"گفتار دوم: شخصیت حقوقی سازمانهای بینالمللی در اسناد بینالمللی در این گفتار منشور ملل متحد را به عنوان سند تاسیس عمدهترین و مهمترین سازمان بینالدولی که تقریبا همه جانبه محسوب میشود و اکثر قریب به اتفاق کشورها عضو آنند، مورد بررسی قرار میدهیم که آیا میتوان از آن استفاده نمود که سازمان ملل دارای شخصیت حقوقی است یا نه، و آنگاه برخی از آرای مشورتی دیوان دادگستری بینالمللی را ذکر میکنیم که در آنها به مسئله شخصیت حقوقی سازمانها تصریح شده است.
1- رای سال 1949 دیوان دادگستری بینالمللی در قضیه خسارت وارده به سازمان ملل متحد: 1 در پی قتل کنت بر نادت سوئدی میانجی سازمان ملل متحد در فلسطین اشغالی، به موجب قطعنامه سوم دسامبر 1948 مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصمیم گرفت در مورد زیر از دیوان بینالمللی دادگستری رای مشورتی استعلام نماید: «در صورتی که یکی از مأموران سازمان ملل در ضمن انجام وظیفه خود متحمل خسارتی شود که ماهیتا موجب مسئولیت یک دولت میگردد، آیا سازمان ملل حق دارد علیه دولت دو فاکتور یا دو شوره که منشأ و موجب حدوث خسارت شده است برای جبران خسارت وارده به اقدام قضایی بینالمللی مبادرت نماید؟» دیوان در پاسخ اظهار میدارد: «اعضای سازمان ملل متحد متفقا دستگاهی به وجود آوردهاند که دارای شخصیت بینالمللی مستقل است، بنابراین میتواند اقدام به تعقیب حقوقی و ارایه دادخواست بینالمللی برای جبران خسارت وارده بر سازمان یا مأموران خود علیه دولت وارد کننده خسارت بنماید، اعم از آنکه آن کشور عضو سازمان باشد یا نه؛ زیرا با توجه به اینکه اساس مسئولیت بینالمللی مبتنی بر نقض یک قاعده حقوق بینالملل است ممکن است کشور متبوع مأمور سازمان نتواند حدوث خسارات ناشی از نقض یک قاعده بینالمللی را در قبال خود اثبات کند، در چنین صورتی سازمان از این حق منتفع میشود."