Abstract:
باغ تخت شیراز، یکی از باغ های تاریخی مهم این شهر است که ساخت آن، به قرن 5 هجری، دوره اتابکان فارس باز می گردد و در دوران بعد، به ویژه دوره قاجار بازسازی شده است. این عمارت بعد از قاجار، به دلیل عدم رسیدگی، متحمل آسیب های فراوانی شده و در حال حاضر، دارای کاربری نظامی- اداری است. این باغ علاوه بر اینکه یک اثر تاریخی است، از جمله معدود باغ های معلق (باغ تخت های) ایران و دارای معماری و طراحی منحصر به فرد است، لذا شناخت دقیق ویژگی های آن اهمیت دارد. هدف اصلی این پژوهش، بازسازی نقشه ای از این باغ بر اساس مدارک مکتوب و مصور تاریخی با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. در این بین، عکس های تاریخی موجود از باغ و توصیفات جهانگردان و بازدید کنندگان، نمایی از باغ را با جزییات به تصویر می کشد. اما این توصیفات با تنها نقشه باغ که ترسیم «دونالد ویلبر نیوتون» است، در قسمت هایی اختلاف دارد. برای رفع ابهام از قسمت های ترسیم نشده در این نقشه از عکس های هوایی سال 1335 و 1345 استفاده شده است. نگارندگان با انطباق متون تاریخی و تصاویر، سلسله مراتب موجود در باغ را تحلیل کرده اند، که شامل باغ ورودی، باغ مطبق و باغ خلوت است. تفاوت نقشه ویلبر با مکتوبات به جا مانده، باغ ورودی است که نگارندگان سعی در بازترسیم این بخش داشته اند. لازم به ذکر است با توجه به تغییرات عمده ای که باغ از دوران قاجار به بعد داشته، این بخش کاملا از بین رفته است. بازآفرینی نقشه ای از این باغ تاریخی، علاوه بر مطالعه دقیق ویژگی های باغ، گامی در جهت حفظ و نمایش ارزش فرهنگی و معنوی این ثروت ملی است.
Machine summary:
نظام الگویی باغتخت شیراز با تکیه بر بازآفرینی تصویر باغ چکیده باغتخت شیراز، یکی از باغهای تاریخی مهم این شهر است که ساخت آن، به قرن 5 هجری، دوره اتابکان فارس باز میگردد و در دوران بعد، به ویژه دوره قاجار بازسازی شده است.
این باغ علاوه بر اینکه یک اثر تاریخی است، از جمله معدود باغهای معلق (باغتختهای) ایران و دارای معماری و طراحی منحصر به فرد است، لذا شناخت دقیق ویژگیهای آن اهمیت دارد.
• سؤالها و فرضیهها سؤال محوری تحقیق حاضر را میتوان با توجه به عنوان مقاله به این صورت مطرح کرد : پلان باغتخت شیراز قبل از تخریب آن، با توجه به مکتوبات تاریخی و نقشههای باقیمانده از آن، به چه صورت بوده است؟ فرضیه مقاله، این است که در پلان موجود از باغ، ساختار هندسی آن به طور کامل ترسیم نشده و سلسله مراتب حاکم بر باغ، در نقشه ترسیمی دارای نقص است.
شناخت باغ تخت شیراز با توجه به مکتوبات تاریخی و تصویری بسیاری از آثار و فضاهای معماری ایران طی تاریخ، ویران و دگرگون شده و تنها برخی از انواع فضاها به خوبی حفظ شدهاند.
از جمله منابع دیگری که برای شناخت ویژگیهای باغ میتوان از آنها استفاده کرد، متن سفرنامه سیاحان خارجی است که در این جا به ترتیب دورههای تاریخی اشاره میشود.
هدف نگارندگان تهیه نقشه باغ، پیش از تخریب آن است در این راستا، از اطلاعات به تصویر صفحه مراجعه شود و تصاویر تهیه شده کمک گرفته و آنها را با متون کتابهای تاریخی انطباق داده و طبق بررسیهای میدانی، سعی در ترسیم پلان و نمای باغ شده است.