چکیده:
ازخودبیگانگی مشکلی است که عده ای از دانش آموزان در طی تحصیل دچار آن می شوند. دانش آموزان ازخودبیگانه عموما تبدیل به بزرگسالانی می شوند که دچار ازخودبیگانگی اجتماعی بوده و از لحاظ سیاسی و اقتصادی نیز فاقد توانایی هستند. بر اساس نظریه خودتعیین گری، محیط زندگی و نیازهای روان شناختی اساسی دانش آموزان بر ازخودبیگانگی آنان تاثیر می گذارد. بنابراین هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه فرهنگ مدرسه با ازخودبیگانگی تحصیلی با توجه به نقش واسطه ای نیازهای روان شناختی اساسی است. بدین منظور، 289 نفر از دانش آموزان دوره متوسطه شهرستان قم با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده و به پرسشنامه های ازخودبیگانگی تحصیلی، فرهنگ مدرسه و نیازهای روان شناختی اساسی پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج تحلیل نشان داد که در ارتباط فرهنگ مدرسه با ازخودبیگانگی تحصیلی، نیازهای روان شناختی اساسی نقش واسطه ای دارد. نیازهای روان شناختی اساسی نیز اثر منفی و معنی داری بر ازخودبیگانگی تحصیلی دارد. اثر فرهنگ مدرسه بر نیازهای روان شناختی اساسی نیز، مثبت و معنی دار است. به طور کلی مدل آزمون از برازش مناسبی برخوردار بوده و 60 درصد از تغییرات ازخودبیگانگی تحصیلی را تبیین نمود.
Alienation is a problem that some of the students are afflicted with during their study. Alienated students usually turn into adults who are afflicted with social alienation and lack of political and economic capabilities. According to self determination theory، the living environment as well as basic psychological needs of the students affect their alienation. The main objective of this paper is to study the relationship between school culture with academic alienation in the light of the intermediary role of basic psychological needs. Hence، 289 students of intermediate schools of the city of Qum were selected through cluster sampling who responded to the questions of the following questionnaire: Academic Alienation، School Culture and Basic Psychological Needs. Structural equation modeling was used to analyze the data. The results of the research indicate that basic psychological needs play an intermediary role in relationship between school culture and academic alienation. Basic psychological needs has a significant negative effect on academic alienation and the effect of school culture on basic psychological needs is significant and positive. Overall، the tested model had sufficient fitness and predicted 60 percent of variance in academic alienation.
خلاصه ماشینی:
بدين منظور، ٢٨٩ نفر از دانش آموزان دوره متوسطه شهرستان قم با استفاده از روش نمونه گيري خوشه اي انتخاب شده و به پرسشنامه هاي ازخودبيگانگي تحصيلي ، فرهنگ مدرسه و نيازهاي روان شناختي اساسي پاسخ دادند.
پژوهش هاي انجام شــده نشــانگر آن هستنــد که هم حمايت معلمان از خودمختاري دانش آموزان (بلک ١ و دسي ، ٢٠٠٠ و اژه اي و ديگران ، ١٣٨٧) و هــم فرهنگ مدرسه (صادقــي و ديگران ، ٢٠١٣ و قلاوندي و ديگران ، ١٣٩١) اثر مثبتي بر برآورده شدن نيازهاي روان شناختي اساسي دانش آموزان و ساير افراد دارند.
همچنين تحقيقات نشانگر وجود ارتباط منفي بين محيط هاي حامي خودمختاري ماننــد کلاس درس و فرهنگ مدرسه با ازخودبيگانگي تحصيلي (هاچر و هاگنائر، ٢٠١١ و آســور١ و ديگــران ، ٢٠٠٢ ) و ارتبــاط مثبت با برآورده شــدن نيازهاي روان شــناختي اساسي (اژه اي و ديگران ، ١٣٨٧؛ قلاوندي و ديگران ، ١٣٩١ و صادقي و ديگران ، ٢٠١٣) هستند.
بنابراين پژوهش حاضر، با مبنا قرار دادن نظريه خودتعيين گري به عنوان چارچوب نظــري سعي در تبييــن رابطه فرهنگ مدرسه با ازخودبيگانگي تحصيلي دانش آموزان ، با در نظر گرفتن نقش واسطه اي نيازهاي روان شــناختي اساسي دارد.
نتايج پژوهش نشان داد که الگوي پيشنهادي با داده هاي گردآوري شده برازش مناسبي دارد و مي تواند ٥٧ درصد از تغييرات برآورده شدن نيازهاي روان شناختي اساسي و همچنين ٦٠ درصــد از واريانس ازخودبيگانگي تحصيلي دانش آموزان را تبيين کند.