چکیده:
سیاست های مناسب صادراتی، رقابت پذیری صادراتی را هم در ایجاد بازارهای غیرسنتی و هم در بهبود تنوع محصولات صادراتی تقویت می کند. طبق تعریف، تنوع صادراتی تغییر در ترکیب کالاها و بازارهای هدف یک کشور را در بر می گیرد و به طور مستقیم به ساختار اقتصادی و چگونگی تغییرات در فرآیند توسعه مربوط می شود. برای سنجش میزان تنوع میان کالاها و بازارهای هدف صادراتی یک کشور می توان از شاخص های مختلفی استفاده نمود. لذا در این مقاله سعی گردیده ضمن اشاره به موضوع تنوع صادراتی میزان آن با استفاده از شاخص های میانگین تابع توزیع تجمعی و نیز واریانس تابع مذکور برای بازارهای هدف صادراتی استان های ایران طی سال های مختلف برنامه چهارم توسعه (88-1384)، و همچنین روند تنوع صادراتی استان های مختلف طی سال های فوق الذکر بر اساس حداکثر و حداقل تنوع صادراتی آنها با استفاده از شاخص های تمرکز از قبیل شاخص اوگیو، شاخص نسبت تمرکز و بالاخره شاخص هرفیندال- هیرشمن بررسی گردد. نتایج، موید آن است که در میان کشورهای هدف صادراتی، بیشترین تنوع صادرات غیرنفتی استان ها به کشورهایی نظیر عراق، امارات متحده عربی، ترکیه، چین، سوریه، تاجیکستان و جمهوری کره اختصاص یافته است. همچنین برخی از استان ها نظیر آذربایجان شرقی، اردبیل، خراسان رضوی، زنجان، کرمان، گلستان، گیلان و لرستان توانسته اند طی سال های مختلف برنامه چهارم توسعه صادرات غیرنفتی خود را تنوع بخشند.
خلاصه ماشینی:
لذا در این مقاله سعی گردیده ضمن اشاره به موضوع تنوع صادراتی میزان آن با استفاده از شاخصهای میانگین تابع توزیع تجمعی و نیز واریانس تابع مذکور برای بازارهای هدف صادراتی استانهای ایران طی سالهای مختلف برنامه چهارم توسعه (88-1384)، و همچنین روند تنوع صادراتی استانهای مختلف طی سالهای فوقالذکر بر اساس حداکثر و حداقل تنوع صادراتی آنها با استفاده از شاخصهای تمرکز از قبیل شاخص اوگیو، شاخص نسبت تمرکز و بالاخره شاخص هرفیندال- هیرشمن بررسی گردد.
روند تنوع صادرات غیرنفتی استانهای کشور به بازارهای هدف طی سالهای اجرای برنامه چهارم توسعه به تفکیک استانهای مختلف چگونه بوده است؟ ساختار مقاله به این گونه است که در بخش اول، متنوعسازی صادرات و ابعاد آن از نقطه نظر تنوع افقی و عمودی مورد بررسی قرار میگیرد.
به منظور بررسی متنوعسازی صادرات و رتبهبندی بازارهای هدف از نظر درجه تنوع از شاخصهای مختلفی از جمله شاخص میانگین تابع توزیع تجمعی و واریانس آن استفاده شده است.
Greenaway, "The Impact of Terms of Trade and Real Exchange Rate Volatility on Investment and Growth in Sub-Saharan Africa", Journal of Development Economics, 65, 2001.
A. Pines; "Export Diversification and Structural Dynamics in the Growth Process: the Case of Chile", Journal of Development Economics, 52, 1997.
" Export Diversification and Structural Dynamics in Growth Process: the Case of Chile", Journal of Development Economics, VOL.
Mayer 1998, “Africa’s Export Structure in a Comparative Perspective”, Study No. 4,African Development in a Comparative Perspective, UNCTAD, Geneva, Published in Cambridge Journal of Economics, Vol. 5, No. 3, May 2001.