خلاصه ماشینی:
"ذکر این نکته خاص از اهمیت فراوانی برخوردار است که تحولات پیش آمده و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تقسیم آن به کشورهای مستقل نهتنها تهدیدی برای روابط تجاری بین ایران و مجموعۀ این کشورها به حساب نمیآید بلکه زمینهساز توسعه بسیار گسترده در زمینه مبادلات صنعتی تجاری ایران در زمینه صادرات و واردات با این کشورها خاصه جمهوریهای مسلمان همجوار ایران خواهد شد به دلایل زیر: -کالاهایی که در نهایت به عنوان محصول اتحاد جماهیر شوروی به کشور ما صادر میشدهاند هرکدام در یکی از این جمهوریها تولید میشده است و درحال حاضر در بسیاری از زمینهها کالاهای تولیدی هریک از جمهوریهای استقلالیافته مازاد بر مصرف آنهاست و امکان صدور این کالاها به کشور ما موجود است و واردات این کالاها به ایران از نظر اقتصادی مقرون بهصرفه میباشد.
-در زمینه صادرات کالاهای ایرانی به شوروی سابق نیز این امر مسلم است که با تشکیل کشورهای جدید نهتنها هیچ خطر و تهدیدی برای کاهش صادرات کالاهای ایرانی پیش نیامده بلکه قطعا این امر زمینهساز توسعه و افزایش بیشازپیش کالاهای صادراتی ایران به این کشورها نیز خواهد شد زیرا کالاهای ایرانی خریداریشده به وسیله شوروی سابق برای رفع نیاز کل جامعه شوروی از جمله برای جمهوریهای استقلالیافته منظور شده است و قطعا کشورهای تازه استقلالیافته جدید با جمعیت قابل ملاحظه خود هر کدام سهمی از کالاهای صادراتی ایران را به خود اختصاص میداده است و به این ترتیب نه تنها زمینه صادرات کالاهای ایران به میزان سابق وجود دارد بلکه به دلیل آنکه روند فروپاشی به تولید و توزیع آسیبزده و آن جمهوریها ناچارند نیازهای خود را از دیگر نقاط عالم تأمین کنند،ایران میتواند سهم بیشتری از گذشته در تأمین نیازهای این جمهوریها خاصه کشورهای مستقل همجوار داشته باشد."