چکیده:
بررسی دیدگاه امنیتی شیعه با تاکید بر اندیشة آیةالله شهید سید محمّد حسینی بهشتی هدف اصلی مقالة حاضر است. نگارنده این موضوع را به روش «استنباطی» بررسی کرده است. تکیة اصلی روش «استنباطی» بر فهم و تجزیه و تحلیل آثار متفکر مورد نظر در چارچوب مکتب فکری اوست. یکی از اهداف اصلی آیةالله شهید بهشتی در غالب مباحث و اقداماتش، این است که انسان و جامعة انسانی به امنیت حقیقی، که ناظر به بقای ابدی انسان است، برسد. گسترة مباحث امنیتی در آثار ایشان وسیع است، بهگونهای که از فلسفة امنیت تا فقه امنیت، از مدیریت مسائل امنیتی تا اخلاق امنیت، و از مباحث امنیتی در قرآن تا نگاه عرفانی به امنیت را شامل میشود. چارچوب نظری علل اربعه پشتیبان نظری مباحث مقاله است. بر اساس چارچوب مذکور، امنیت به عنوان یک امر حادث، چهار علت دارد: علت مادی، علت صوری، علت فاعلی و علت غایی. باتوجه به آنچه ذکر شد، نگارنده کوشیده است تا دیدگاه امنیتی شیعه را با تاکید بر اندیشة آیةالله بهشتی در محورهای چهارگانه مذکور بررسی کند.
خلاصه ماشینی:
"اطاعت خدا اطاعت در احکام اوست؛ اما به فرمانهایی که پیامبر( به عنوان فرمانروای امت اسلام صادر میکند، باید عمل کرد، بلکه به طور کلی، فرمان فرمانروایان صالح امت اسلام از نظر اسلام، واجب الاطاعه است: (أطیعوا الله وأطیعوا الرسول وأولی الأمر منکم( سخن پیامبر از همان اول این بود که اسم «مسلمانی» به خودی خود، علاج فساد و بیماریهای بشر نیست.
(حسینی بهشتی، در دست انتشار) با توجه به آنچه ذکر شد، به نظر میرسد میتوان تعریف کلی ذیل را از «امنیت» ارائه کرد: امنیت ـ به طور کلی ـ به معنای دستیابی به وضعیتی (الف) است که از آسیبها، تعرضها و تهدیدها (ب) مصون باشد تا به هدف مورد نظر (ج) برسیم یا در آن وضعیت (ج) باشیم.
(صورت مشروح مذاکرات مجلس، 1364-1368، ص713) شهید بهشتی معتقد بود: تشکیل احزاب میتواند قید داشته باشد، ولی برگزاری تجمعات باید آزاد باشد: در مورد تشکیل احزاب، همة قیود را گذاشتیم، (اصل 26) ولی فعلا بحث بر سر آزادی اجتماع است و هر قیدی اینجا نوشته بشود، از نظر مبانی، نمیتواند قابل توجیه باشد.
در مکاتب امنیتی غربی با مکتب اسلام، مواد تأمین کنندة امنیت در بخش نرمافزاری متفاوت است؛ زیرا قرآن و سنت از مواد اصلی دیدگاه امنیت الهی و اهلبیتی است، در حالی که مکاتب دیگر از این منابع محرومند، بلکه در مواردی عمل بر ضد دستورالعملهای دینی مورد تأکید است."