چکیده:
ولایت، مهمترین مفهومی است که در همه ابعاد زندگی ما (فردی و اجتماعی، دنیوی و اخروی، عبادی و سیاسی، حقوقی و قضایی و...) بیشترین آثار و ثمرات را دارد. ولایت، امری تضایفی است و صرفا در ارتباط جمعی میان اعضای جامعه تحقق می یابد و در عین حال، امری تشکیکی است که می-تواند در هر طرف به تناسب قدرت و موقعیتی که دارد، به صورت خاصی ظاهر شده و آثار ویژه و متفاوتی بر آن بار شود. ولایت، در فرهنگ و منابع دینی، اساسی ترین مبنا و نخستین بنیاد یک جامعه سیاسی است که ژرفایی عمیق و گستره ای وسیع دارد که همه شهروندان جامعه سیاسی را در وسیعترین سطح جمعیتی در بر می گیرد. ولایت، حقیقتی پیچیده و دارای وجوه مختلف حقیقی و اعتباری و ابعاد گوناگون روانشناختی و جامعه-شناختی است که به یک لحاظ می تواند جلوه عمیقی از محبت باشد و به لحاظ دیگر، تجلی عظیم قدرت و اقتدار اجتماعی و از جهت سوم، زیباترین چهره مصلحت سنجی و خیرخواهی برای جامعه و در چهارمین وجه، والاترین و برجسته ترین مظهر عبادت و خداپرستی و یا چشمگیرترین صورت استکبار و خودخواهی و قدرت پرستی باشد. هدف ما در این مقاله آن است که به توضیح وجوه و ابعادی از این واژه اقدام کنیم.
Guardianship or authority (wilÁyah) is the most important concept which exerts its greatest impacts on various aspects of our individual، social، ritual، political، legal، juridical، worldly and other-worldly lives. Guardianship is something correlative and can be realized only in the light of the relationships among members of a society. Meanwhile، it is a matter of gradation which can appear in either side in a specific manner in terms of the power and position it has and thus it may bear special and different consequences. Guardianship in religious culture and sources lays the first and sound foundation stone for a political society and because of its depth and wide scope، it covers up all the citizens of a political society in its widest demographical level. Guardianship is a complex reality of various literal and conventional as well as psychological and social aspects which can be a clear manifestation of love and compassion on the one hand، and the great manifestation of social power and integrity on the other. It may also be the most significant mark of expediency and good will for a society and، last but not least، the noblest and most obvious manifestation of act of worship and theism and/or the most outstanding form of arrogance، selfishness and will to power. The article aims at explicating various aspect of this term.
خلاصه ماشینی:
یکی دیگر از آثار ولایت، هدایت و راهنمایی است، ولی با حساسیتی که نسبت به سرنوشت اولیای خود دارد، آنها را هدایت میکند و خداوند که به سرنوشت خلق توجه کامل دارد، پیامبران را به سوی مردم میفرستد تا آنان را در ابعاد فکری، اخلاقی و عملی به مقصد درست هدایت کنند: «ومن یهد الله فهو المهتد ومن یضلل فلن تجد لهم أولیاء من دونه» (اسراء(17): 97)؛ هر کس را خدا هدایت کند، هدایتیافته واقعی اوست و هر کس را (به خاطر اعمالش) گمراه سازد، هادیان و سرپرستانی غیر خدا برای او نخواهی یافت، دلیل بر ارتباط هدایت با ولایت است.
جدال درباره مفهوم ولایت در مورد جدال گروهها و فرقههای دینی درباره مفهوم و معنای اصلی ولایت که به معنای «محبت» باشد یا «اقتدار» میتوان گفت: از یکسو، در مواردی مجادلات و کشمکشهای سیاسی در جهت کسب قدرت و موضعگیریهای خطی، عامل انحراف از مفهوم اصلی آن و زیر پا نهادن حقیقت بوده است و لکن از جهت فرهنگی، صد در صد، ولایت اهل بیت، بهمعنای حق امامت و زعامت و اقتدار است که از جانب خدا و رسول به ایشان داده شده؛ به این معنا که آنان راهنمای افراد و نیز مجاز به دخالت در امور اقتصادی، سیاسی، قضایی، نظامی و اجتماعی هستند و برای اقدام به این کار، از طرف خدا رخصت دارند، لکن از سوی دیگر، باید به این حقیقت نیز توجه داشت که امامت و اقتدار و زعامت دینی در مکتب اهل بیت از هر سو، بر مبنای عشق و محبت و در احاطه آن میباشد و عوامل و انگیزههای دیگر در آن نقشی ندارند و در بعضی موارد نقش فرعی و استثنایی دارند.