چکیده:
شرفالدین مَنیَری (661؟‑782 ق) مشهورترین شیخِ طریقة کبرویّة فردوسیه در هند است. مکتوبات صدی مهمترین اثر فارسی اوست که یکی از مریدان خاصش به نام زین بدر عربی آن را تدوین کرد. در این نوشتار پس از معرفی این اثر، نمونههایی از اختلافات مهم و تأملبرانگیز چاپهای سنگی با نسخههای کهن مکتوبات صدی بیان میشود تا خوانندگان ضرورت تصحیح انتقادی این اثر را دریابند. سبب تصحیح مکتوبات صدی افزونبر قدمت و اهمیت آن، بسیاریِ دستنویسهای این اثر است که تصرفات و لغزشهای کاتبان را نیز به همراه داشته است و در این مقاله به برخی از آنها اشاره میشود؛ همچنین هریک از چاپهای سنگی با یکدیگر و نیز با نسخههای کهن کتاب، اختلافات مهم و تأملبرانگیزی در ضبط واژهها و عبارتها دارد و به همین سبب برای دستیابی به متنی منقّح و نزدیک به آنچه شیخ مَنیَری نوشته، تصحیح این اثر بایسته و ضروری است.
خلاصه ماشینی:
سبب تصحیح مکتوبات صدی افزونبر قدمت و اهمیت آن، بسیاریِ دستنویسهای این اثر است که تصرفات و لغزشهای کاتبان را نیز به همراه داشته است و در این مقاله به برخی از آنها اشاره میشود؛ همچنین هریک از چاپهای سنگی با یکدیگر و نیز با نسخههای کهن کتاب، اختلافات مهم و تأملبرانگیزی در ضبط واژهها و عبارتها دارد و به همین سبب برای دستیابی به متنی منقّح و نزدیک به آنچه شیخ مَنیَری نوشته، تصحیح این اثر بایسته و ضروری است.
1ـ1 بیان مسئله و پرسشهای پژوهش مکتوبات صدی بهصورتهای گوناگون و بارها در شبهقاره بهصورت چاپ سنگی منتشر شده است؛ اما اینگونه چاپها هریک با یکدیگر و نیز با نسخههای کهن این اثر، اختلافات مهمی در ضبط واژهها و عبارات دارد.
همچنین افزودههایی به چاپهای سنگی راه یافته است و تحریفات و تصحیفات بسیاری در آنها مشاهده میشود که نتیجة رونویسیِ چاپهای سنگی از نسخههای متأخر مکتوبات صدی است؛ همین عواملْ ضرورت تصحیح انتقادی این اثر را بیشتر آشکار میکند.
در نسخة شمارة 2617 دانشگاه تهران نیز زمان ارسال نامهها، سال 749 هجری، یعنی «شهور سنة تسع و اربعین و سبعمائة» ثبت شده (سدة 11 ق: 2ر)؛ اما در دیگر نسخهها و چاپهای سنگیِ در دسترسِ نگارندگان، نگارش مکتوبات صدی در سال 747 هجری، یعنی «شهور سنة سبع و اربعین و سبعمائة»(نسخة 93701 کتابخانة علامه اقبال دانشگاه کشمیر، 1041 ق: 1پ)آمده است.