چکیده:
منجیگرایی یکی از وجوه مشترک ادیان توحیدی و از جمله پدیدههای معنوی است که در ادیان مختلف وجود دارد. مصادیق منجی در میان پیروان ادیان، گوناگون است. مسلمانان، نجات جوامع بشری را در ظهور حضرت مهدی(عج) میدانند و با توسّل به آن حضرت، در زمینهسازی برای ظهور جامعه مهدوی تلاش میکنند. در مسیحیت نیز، نجات جامعه بشری را در ظهور حضرت عیسی(ع) دانستهاند. در این میان، عدهایی از منجیگرایی مهدوی گریزان بوده و کسب درآمد و قدرت خود را در گرو ایجاد زمینههای کاذب معنویتگرایانه میدانند. شناخت عوامل بازدارنده مهدویتگرایی از دیدگاه اسلامی، از دغدغههای اصلی این پژوهش است. این مهم، با روش تحلیل ثانوی بر دادههای نقلی که برگرفته از قرآن و حدیث است، انجام میشود. عواملی مانند: «خود» فردی، شیاطین، سحر، کسب پول و تنوعطلبی در معنویتگرایی، سبب جلوگیری از گسترش منجیگرایی مهدوی(عج) میگردد و چگونگی کنترل این عوامل از یافتههای نوآورانه این تحقیق است.
Saviorism is one of the shared aspects of Monotheistic religions and among the spiritual phenomena that exists in different faiths. Instances of Savior is different among religions followers. Muslims see the salvation of human societies in the appearance of Imam Mahdi and with supplication to him, try in laying the groundwork for the emergence of the Mahdian community. In Christianity too, the salvation of human society is known to be in the Second Coming of Jesus Christ. In the meantime, some people deny Mahdian saviorism and see their gaining money and power in false spiritual contexts. Understanding factors inhibiting Mahdiship from an Islamic view is among the main concerns of this research. Applying the secondary analysis method on scriptural data obtained from Quran and the Islamic tradition, the researcher does this task. Factors like personal "self," devils, witchcraft, making money and variety-seeking in spiritualism cause prevention of Mahdian saviorism. How to control these factors is one of the innovative findings of this paper.
خلاصه ماشینی:
در مجموع، میتوان عوامل بازدارنده از گسترش منجیگرایی مهدوی را در جامعه اسلامی به دو بخش تقسیم کرد: برخی از این عوامل به حوزه فردی انسان مربوط میشود که بر اثر بیمبالاتی و بیتقوایی است که شیطان میتواند از این عامل، استفاده کند و فرد را به سمت منجیهای انحرافی سوق دهد.
4) تکیه بر ارزشهای معنوی اندیشه مهدویت برخی از جامعهشناسان همانند اگوست کنت معتقدند: که معنویت، دارای قدرت است و قدرت معنویت میتواند افراد را برای پذیرش ارزشهای جامعه و وظایفی که به دوش آنان است، آماده سازد (مندراس، 1349: 164)، این موضوع، سبب میشود تا در صورتی که افراد از ارزشهای معنوی دور شوند، به آنان یادآوری شود که رفتار خود را کنترل نمایند.
نتیجهگیری در این پژوهش، به شناخت عوامل بازدارنده مهدویتگرایی از دیدگاه اسلامی پرداختیم که با توجه به آموزههای کتاب و سنت، عواملی مانند: موجودات شیطانی، بیارزش تلقیکردن «خود» در انسان، فرار از تعاملات اجتماعی و گوشهگیری از اجتماع مسلمین، دنیاطلبی و تغییرات معنوی و حس تنوعطلبی مهارگسیخته انسان در منجیگرایی و در نهایت استفاده ابزاری از دین توسط مدعیان نوظهور منجیگرا، سبب شده است که منجیگرایی مهدوی مورد نظر اسلام دچار چالش گردد و بنیانهای اعتقادی و ارزشی مهدوی (عج)، با گسترش شبهات به سوی ضعف، مدیریت شود.