چکیده:
رنگها، نقش اساسی در بازتاب شخصیّت عاطفی و معنوی انسان دارند. روانشناسان با انتخاب رنگها توسّط شخص، به حالات روحی – روانی او پی میبرند. آزمایش ماکس لوشر، آزمایشی است که به وسیلة هشت رنگ کارکردی میتواند وضعیّت روانی افراد را بازگو کند. این مقاله با بررسی رنگهای به کار رفته در اشعار هوشنگ ابتهاج، به وسیلة کارکرد روانشناسی رنگ در آزمایش لوشر، به بیان روحیّة درونی و ضمیر ناخودآگاه شاعر در دهههای مختلف زندگی او میپردازد. سوالیکه با بررسی رنگها در ذهن تداعی میشود این است که آیا انتخاب تخلّص شاعر نیز میتواند با ضمیرناخودآگاه او ارتباط داشته باشد؟ با مطالعة اشعار، این نتیجه حاصل میشود که تخلّص«سایه» رنگ خاکستری را در ذهن تداعی میکند و آن نشانگر شخصیّت نه چندان شاد این شاعر پارسیگوست.
خلاصه ماشینی:
این مقاله با بررسی رنگهای به کار رفته در اشعار هوشنگ ابتهاج، به وسیلة کارکرد روانشناسی رنگ در آزمایش لوشر، به بیان روحیّة درونی و ضمیر ناخودآگاه شاعر در دهههای مختلف زندگی او میپردازد.
شعر «سایه» به این دلیل جنبة اجتماعی پیدا کرد که اوّلاً او، هنر را عالیترین وسیلة بیان احساسات و عواطف انسانی میدانست و معتقد بود که انسان باید با دنیای بیرون پیوند داشته باشد و دیگر اینکه اعتقاد داشت وظیفة هنر، ایجاد پیوند میان هنرمند و مردم است.
تخلّص شاعر چرا شاعر تخلّص«سایه» را برای خود انتخاب کرد؟ اگر فرضیة ما این باشد که سایه، کلمهای است که رنگ خاکستری را تداعی میکند، پس با توجّه به روحیّة شاعر، تخلّص او با رنگ خاکستری چه ارتباطی میتواند داشته باشد؟ اگر سایه را به عنوان رنگ در نظر بگیریم، میتوان آن را مترادف با خاکستری – که در وسط سفید و سیاه قرار دارد- دانست.
» (عابدی،1377: 52) 4- کاربرد رنگ در اشعار «سایه» و تحلیل آنها در این تحقیق، براساس آزمایش لوشر، هشت رنگ خاکستری، آبی، سبز، قرمز، زرد، بنفش، قهوهای و سیاه و تداعیگرهای آنها به شرح ذیل مورد بررسی قرار گرفته است: رنگ خاکستری با تداعیگرهای سایه و سایه روشن، تنالیتة رنگ خاکستری را تشکیل دادهاند.
فراوانی رنگهای به کار برده شده در این دهه، به شرح ذیل است: جدول (3) کارکرد رنگها در دهة بیست {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} 4-2-1-1.
(همان: 208) نتیجهگیری از مطالعة آمار بسامدی کارکردی رنگها در اشعار بررسی شده «سایه» به این نتیجه میرسیم که رنگ قرمز، در وضعیّت اوّل قرار دارد؛ بنابر این دوست دارد از طریق فعّالیّتهایش زندگی پرجنب و جوشی داشته باشد.