چکیده:
پژوهش حاضر با هدف شناسایی چالشها و موانع اجرای برنامهی درسی مبتنی بر تفاوتهای فردی درس «دین و زندگی» در نظام آموزش و پرورش ایران انجام شده است. در این پژوهش با استفاده از روش پدیدارشناسی و نمونهگیری هدفمند ملاک محور، دیدگاه بیست و سه نفر از متخصصان و دست اندرکاران حوزهی تربیت دینی با ابزار مصاحبه نیمه ساختار یافته مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج مطالعه بیانگر آن است که اجرای این رویکرد با چالشهایی قبل و حین اجرا مواجه استاست. چالش-های قبل از اجرا عبارتند از ضعف در سیستم آموزشی و برنامههای درسی دانشگاه فرهنگیان، ضعف سیستم تربیت معلم در جذب و تربیت معلمان برخوردار از شایستگی حرفهای، «کنکور» عاملی برای یکسان سازی، انعطاف ناپذیری اهداف و عدم استقلال معلم در انطباق دادن اهداف با تفاوتهای فردی دانشآموزان، حاکمیت رویکرد موضوع محوری در طراحی برنامه درسی، تمرکز محوری در تهیه محتوا و عدم توجه به مولفههای بوم شناختی، عدم تناسب محتوا با نیازهای گوناگون دانش-آموزان، و چالشهای حین اجرا نیز عبارتند از محدودیت در استفاده از مواد یادگیری متنوع آموزشی، ضعف دانشی و عملی معلمان در شیوههای تدریس، عدم «جذابیت و برانگیزانندگی» محیط یادگیری، عدم اختصاص زمان کافی به معلمان، تعداد زیاد دانش آموزان در کلاس درس، عدم امکان استفاده کافی از فرصتهای یادگیری برون مدرسهای، ضعف ارتباط میان خانواده و مدرسه، محدودیت امکانات و تجهیزات آموزشی فن آورانه و روزآمد و حاکمیت شیوه ارزشیابی شناخت محور. همچنین جهت مقابله با این چالشها راهکارهای مقتضی ارائه شده است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی چالشها و موانع اجرای برنامهی درسی مبتنی بر تفاوتهای فردی درس «دین و زندگی» در نظام آموزش و پرورش ایران انجام شده است. در این پژوهش با استفاده از روش پدیدارشناسی و نمونهگیری هدفمند ملاک محور، دیدگاه بیست و سه نفر از متخصصان و دست اندرکاران حوزهی تربیت دینی با ابزار مصاحبه نیمه ساختار یافته مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج مطالعه بیانگر آن است که اجرای این رویکرد با چالشهایی قبل و حین اجرا مواجه استاست. چالش-های قبل از اجرا عبارتند از ضعف در سیستم آموزشی و برنامههای درسی دانشگاه فرهنگیان، ضعف سیستم تربیت معلم در جذب و تربیت معلمان برخوردار از شایستگی حرفهای، «کنکور» عاملی برای یکسان سازی، انعطاف ناپذیری اهداف و عدم استقلال معلم در انطباق دادن اهداف با تفاوتهای فردی دانشآموزان، حاکمیت رویکرد موضوع محوری در طراحی برنامه درسی، تمرکز محوری در تهیه محتوا و عدم توجه به مولفههای بوم شناختی، عدم تناسب محتوا با نیازهای گوناگون دانش-آموزان، و چالشهای حین اجرا نیز عبارتند از محدودیت در استفاده از مواد یادگیری متنوع آموزشی، ضعف دانشی و عملی معلمان در شیوههای تدریس، عدم «جذابیت و برانگیزانندگی» محیط یادگیری، عدم اختصاص زمان کافی به معلمان، تعداد زیاد دانش آموزان در کلاس درس، عدم امکان استفاده کافی از فرصتهای یادگیری برون مدرسهای، ضعف ارتباط میان خانواده و مدرسه، محدودیت امکانات و تجهیزات آموزشی فن آورانه و روزآمد و حاکمیت شیوه ارزشیابی شناخت محور. همچنین جهت مقابله با این چالشها راهکارهای مقتضی ارائه شده است.
Individual differences are very important in education.The present study aimed to identify the challenges and barriers to the implementation of the curriculum based on individual differences in the area of Religion and Life in the education system .Using the phenomenological method and purposeful criterion-based sampling,the views of twenty-three experts in the field of religious education have been examined using semi-structured interview tools. The results indicate that the implementation of this approach faces challenges before and during the implementation of the religion and life curriculum.Challenges before implementation are weaknesses in the educational system and curricula of Farhangian University, weakness of the teacher training system in hiring and training professionally qualified teachers,entrance exam for university a factor for standardization, inflexibility of goals and lack of teacher independence adaptation of goals to individual differences of learners,The dominance of a disciplinary approach in curriculum design,central focus and uniformity in content preparation and lack of attention to ecological components,incompatibility of content with different needs of students, and challenges during implementation are also limitations in the use of resources and various educational learning materials, poor knowledge and practice of teachers in teaching methods of religion and life curriculum,Lack of attractiveness and motivation of the environment for learning,Lack of sufficient time for teachers,large number of students in a classroom,Lack of adequate use of learning opportunities outside the school, poor communication between families and school,limited technological and up-to-date educational facilities,Dominance of cognitive-centered evaluation method and lack of teachers' freedom in evaluation.Appropriate solutions are provided to solve the challenges
خلاصه ماشینی:
چالش -هاي قبـل از اجـرا عبارتنـد از ضـعف در سيسـتم آموزشـي و برنامه هاي درسي دانشگاه فرهنگيان ، ضعف سيستم تربيت معلم در جذب و تربيت معلمان برخوردار از شايستگي حرفه اي ، «کنکور» عاملي براي يکسان سازي ، انعطاف ناپذيري اهداف و عدم استقلال معلم در انطباق دادن اهداف با تفاوت هاي فردي دانش آموزان ، حاکميت رويکرد موضوع محوري در طراحي برنامه درسي ، تمرکز محـوري در تهيه محتوا و عدم توجه به مؤلفه هاي بوم شناختي ، عدم تناسب محتـوا بـا نيازهـاي گونـاگون دانـش -آمـوزان ، و چالش هاي حين اجرا نيز عبارتند از محدوديت در استفاده از مواد يادگيري متنوع آموزشي ، ضعف دانشـي و عملـي معلمان در شيوه هاي تدريس ، عدم «جذابيت و برانگيزانندگي » محيط يـادگيري ، عـدم اختصـاص زمـان کـافي بـه معلمان ، تعداد زياد دانش آمـوزان در کـلاس درس ، عـدم امکـان اسـتفاده کـافي از فرصـت هـاي يـادگيري بـرون مدرسه اي ، ضعف ارتباط ميان خانواده و مدرسه ، محدوديت امکانات و تجهيزات آموزشي فن آورانه و روزآمد و حاکميت شيوه ارزشيابي شناخت محور.
آيزنر٦ (٢٠٠٢) از صاحب نظران به نام حوزه برنامه درسي ، با نگاهي انتقادي ، برخورد يکسـان بـا دانش آموزان در سيستم هاي آموزشي را مطرود خوانده است (مهرمحمـدي ، ١٣٧٨)، زيـرا همانگونـه که آئوکي ،٧ (١٩٨۶) بيان مي دارد اجراي طرح برنامه درسي به صورت يکسان براي همه ، مستلزم کنـار گذاشتن فرديت افراد است که اين نوع دانستن و آگاهي مورد نظر در برنامه درسي ، حضـور زنـده و بـا نشاط افراد را نفي ميکند چون تنها به دنبال ابعاد فيزيکـي ، عقلانـي و شـناختي دانـش آمـوزان اسـت (فتحي واجارگاه ،١٣٩٢، ص ٢۴٧) و تحصيل دانش آموزان در شرايطي بي توجه بـه فرديـت و هويـت آن ها؛ منجر به ايفاي نقش غير واقعي آنها شده و سبب مي شود تا مايل بـه يـادگيري در چنـين فضـايي نباشند (سيرک ،٨ ٢٠١۴).