چکیده:
زمینه و هدف: نامه یکی از وسایل برقراری ارتباط میان انسانهاست که از دیرباز مورد استفاده بوده است. نامه های موجود در منابع فارسی از جهات مختلف درخور مطالعه و تحقیق هستند. در شاهنامۀ فردوسی نیز که درحقیقت تاریخ قوم ایرانی پیش از اسلام آن هم بشکل داستانهایی دلانگیز است، نامه نقش موثری داشته است. در این مقاله به بررسی سبکشناسی نامه ها در این اثر با تکیه بر ارکان، سطوح ارتباطی و انواع نامه ها پرداخته شده است.
روش مطالعه: این مقاله براساس مطالعات کتابخانه ای و به شیوۀ توصیفی-تحلیلی انجام شده است.
یافته ها: در هیچیک از منظومه های داستانی و حماسی فارسی، تعداد و نقش نامه ها، قابل مقایسه با شاهنامۀ فردوسی نیست. در این اثر حماسی با انواع مختلفی از نامه روبرو هستیم که در ساختار اغلب آنها میتوان پنج رکن 1- ستایش خداوند، 2- ذکر فرستنده و مخاطب نامه و ستایش او، 3- مقدمۀ متناسب با رکن اصلی نامه، 4- رکن اصلی نامه، و 5- خاتمۀ نامه را مشاهده کرد که نامه های موجود در آن با توجه به انواع و ارکان نامه، دارای ویژگیهای سبکی خاص و متفاوتی هستند.
نتیجه گیری: در نامه های شاهنامه، هماهنگی کاملی بین محتوای نامه ها و الفاظ و کلمات و عباراتی که در نامه ها استفاده شده اند، وجود دارد. در نامه هایی که حاوی خشم و خشونت هستند (مانند تهدیدنامه ها و بیمنامه ها) کلمات و عبارات خشن هستند و برعکس در نامه های دوستانه (مانند صلحنامه) از کلمات لطیف و عباراتی ملایم استفاده میشود. تعداد جملات معلوم بسیار بیشتر از جملات مجهول است و وجه خبری نیز بیشترین بسامد را از میان وجوه افعال داراست. در نامه های شاهنامه به ترتیب بسامد آرایه هایی مانند اغراق، تشبیه، استعاره و کنایه در بخشهای مختلف نامه ها بطور پراکنده وجود دارد. همچنین افکار و مضامین متنوعی در نامه ها درج شده است که از آن میان، آغاز نامه ها با یاد خداوند، ذکر صفات خداوند خصوصا تاکید بر دو صفت آفرینندگی و خداوندی، ستایش از مخاطب، پند و اندرز، دعوت به دادگری، مفاخره و... به ترتیب بسامد بیشتری دارند.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Letter is one of the means of communication between human beings that has been used for a long time. Letters in Persian sources are worth studying and researching in different ways. In Ferdowsi's Shahnameh, which in fact is the history of the pre-Islamic Iranian people in the form of heartwarming stories, the letter has played an effective role. In this article, the style of letters in this work is examined by relying on the elements, communication levels and types of letters. Been paid.
METHODOLOGY: This article is based on library studies and has been done in a descriptive-analytical manner.
FINDINGS: In none of the Persian fiction and epic poems, the number and role of letters are comparable to Ferdowsi's Shahnameh. In this epic work, we are faced with different types of letters, in the structure of most of which we can find five pillars: 1- Praise of God 2- Mentioning the sender and addressee of the letter and his praise 3- Proportion appropriate to the main pillar of the letter 4- Main pillar of the letter 5- Concluding Letter Observed that the letters in it have special and different stylistic features according to the types and elements of the letter.
CONCLUSION: In Shahnameh letters, there is a perfect harmony between the content of the letters and the words and phrases used in the letters. In letters that contain anger and violence (such as threats and insurance policies), words and phrases are harsh, and conversely in friendly letters (such as peace letters), gentle words and phrases are used. The number of known sentences is much more than unknown sentences and the news aspect has the highest frequency among the aspects of verbs. In Shahnameh letters, the frequency of arrays such as exaggeration, simile, metaphor and irony are scattered in different parts of the letters, respectively. Also, various thoughts and themes have been included in the letters, among which, the beginning letters with the remembrance of God, mentioning the attributes of God, especially emphasizing the two attributes of creation and God, praising the addressee, admonition, invitation to justice, boasting, etc. They have a higher frequency order.
خلاصه ماشینی:
بررسي نامه هاي شاهنامۀ فردوسي از منظر سبک شناسي با تکيه بر ارکان ، سطوح ارتباطي و انواع نامه ها سيده فاطمه حسيني تبار، عباس خيرآبادي *، حميدرضا سليمانيان ، محمود فيروزي مقدم گروه زبان و ادبيات فارسي، واحد تربت حيدريه ، دانشگاه آزاد اسلامي، تربت حيدريه ، ايران .
در اين اثر حماسي با انواع مختلفي از نامه روبرو هستيم که در ساختار اغلب آنها ميتوان پنج رکن ١- ستايش خداوند، ٢- ذکر فرستنده و مخاطب نامه و ستايش او، ٣- مقدمۀ متناسب با رکن اصلي نامه ، ٤- رکن اصلي نامه ، و ٥- خاتمۀ نامه را مشاهده کرد که نامه هاي موجود در آن با توجه به انواع و ارکان نامه ، داراي ويژگيهاي سبکي خاص و متفاوتي هستند.
در بخش نخ ست نامه ها با نام «نيايش خداوند»، تنها از تلميحات آن هم تلميحات مذهبي و ديني استفاده ميشود، زيرا تشبيه و استعاره و اغراق کاربردي در توصيف خداوند ندارند: ز بنده نخواهد جز از راستي / نجويد به داد اندرون کاستي (شاهنامه ، ج ٨، ص ١٧٣ب ٢٠٥٤) کسي را که خواهد کند ارجمند / ز پستي برآرد به چرخ بلند (همان ، ج ٨، ص ١٧٧ب ٢١١٢) صورخيال در بخش دوم نامه ها «ذکر فرستنده و مخاطب نامه و ستايش او» محدود به اغراق ميشود که در دو شکل بيان مفاخره براي نويسندة نامه و ذکر بزرگيها و ستايش مخاطب بکار رفته اند.