چکیده:
در دوره معاصر، یهودیان و مسیحیان از طریق فعالیت بازرگانی، آموزش و دیپلماسی، یکی از حلقههای ارتباط میان ایران با جهان غرب شدند. آنها با استخدام معلمان اتریشی در دارالفنون و تاسیس مدارس آلیانس، پیشرو آموزش نوین بودند. کلیمیان در دوره پهلوی با تاسیس مراکز فنی حرفهای تحت نظارت موسسه جهانی ارت، به رشد دانش فنی ایران خدمات شایانی نمودند. موسسه فنی حرفهای ارت ایران ازجمله موسسات وابسته به کلیمیان ایران بود که از سال 1329 تا 1357 با تاسیس هنرستانهای صنعتی و حرفهای در تهران، شیراز و اصفهان، پیشرو آموزش برخی رشتههای فنی در ایران بود. این مقاله با بررسی اسناد آرشیوی و مدارک آموزشی برجای مانده از هنرستانهای این موسسه، در پی پاسخ به این پرسش است که نقش موسسه ارت در پیشبرد دانش فنی و حرفهای ایران چه بود؟ این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با نگاه به اهمیت آموزش فنی در صنعتی سازی ایران معاصر میکوشد تا جزییات دستاوردهای این موسسه مهم و فراموش شده آموزشی را معرفی کند. دستاوردهای پژوهش نشان میدهد که این موسسه غیرانتفاعی بدون تبعیض نژادی و مذهبی، با بهرهگیری از دانش روز و به کارگیری هنرآموزان مجرب، نقش چشمگیری در توسعه دانش فنی ایران داشت. امکانات و میراث این موسسه باعث شد تا بخش هنرستان پسران، امروزه با نام «هنرستان نمونه دولتی آزادی فلسطین» تهران و بخش دختران با نام «دانشکده فنی شهید شمسی پور» به فعالیت خود ادامه دهد.
خلاصه ماشینی:
مؤسـسۀ فني حرفه اي ارت ايران ازجمله مؤسسات وابسته به کليميـان ايـران بـود کـه از سال ١٣٢٩ تا ١٣٥٧ با تأسيس هنرستان هاي صنعتي و حرفه اي در تهران ، شيراز و اصفهان ، پيشرو آموزش برخي رشته هاي فنـي در ايـران بـود.
ايـن مقالـه بـا بررسي اسناد آرشيوي و مدارک آموزشي برجاي مانـده از هنرسـتان هـاي ايـن مؤسسه ، در پي پاسخ به اين پرسش است کـه نقـش مؤسـسۀ ارت در پيـشبرد دانش فني و حرفه اي ايران چه بود؟ اين پژوهش با روش توصيفي ـ تحليلي و با نگاه به اهميت آموزش فني در صـنعتي سـازي ايـران معاصـر مـي کوشـد تـا جزئيات دستاوردهاي اين مؤسسۀ مهم و فراموش شدٔە آموزشي را معرفي کنـد.
اين پژوهش با هدف بررسي نقش آموزش فنـي در برنامۀ صنعتي سازي دورٔە پهلوي دوم و توجه به ميراث فرهنگي اقليـت هـاي ايرانـي انجام شده است و مي کوشـد تـا بـا روش تحليلـي ـ توصـيفي و بهـره گيـري از اسـناد آموزشي هنرستان ارت تهران (هنرستان آزادي فلسطين )، اسناد آرشـيوي کتابخانـۀ ملـي ايران و گزارش هاي سـالانۀ مؤسـسه در ژنـو، بـين تحـولات آموزشـي نـوين و رونـد صنعتي سازي ايران پيوندي برقرار کند.
چنان که دکتر آلبرشتاين ١ مدير مؤسسه جهـاني ارت ، دليـل ايجـاد رشـتۀ تهويه در هنرستان ارت تهران و فرستادن چندين هنرآموز خارجي را بـراي تـدريس در اين رشته ، توسعۀ فوق العاده شتابان صنعتي شدن ايران و افزايش اهميت مهارت در ايـن زمينه عنوان کرد (ساکما، سند شمارٔە ٤٥٢٣٧/ ٢٩٧ برگ ٧).