چکیده:
جامعه بشری در طول تاریخ با همه گیریهای متعددی؛ مانند جنگ ها و بلایای طبیعی و بیماری ها مواجه شده که قربانیان فراوانی برجای گذاشته است و همواره عمل کرد قوی و ضعیف دولت ها در مدیریت حوادث در تعداد قربانیان نقش تعیین کننده داشته است، لذا اثبات وظیفه مندی دولت در قبال این حوادث ضروری است. هر چند در برخی از تحقیقات به بعضی از وظایف دولت ها در این زمینه اشاره شده، اما این مقاله با استناد به ادله فقهی، به دنبال اثبات حکم اولی وظایف دولت ها در قبال بیماری های مسری است تا با قطع نظر از ادله حکومتی ولایت فقیه و ... با الهام از ادله وجوب دفع اضطرار و تحصیل مقدمات آن و وجوب اهتمام به امور مسلمین، وظایف دولتها را اثبات کند. نتیجه تحقیق آن که به حکم اولی، بر دولت اسلامی واجب است در زمان درگیری با بیماری های مسری، نسبت به تهیه مقدمات و اقدامات لازم اقدام کند، تمهیدات لازم را بیندیشد و هر کاری که مانع از انتشار بیماری در جامعه است ـ هر چند آن کار منجر به سلب آزادی افراد، تعطیلی اجتماعات و کسب و کار، تعطیلی مراسمات مذهبی شود، ـ انجام دهد، مشکلات اقتصادی و... ناشی از شیوع بیماری را از مردم برطرف کند و در راستای اقدامات مذکور با اخلال گران مقابله و مبارزه نماید.
خلاصه ماشینی:
تبیین مسأله در این مقاله در پی پاسخ به سؤالات زیر هستیم ، اگر دولتی بخواهـد در زمـان حادثه یا بیماری عمومی موفق عمل کند، چـه امـوری در زمینـه آمـادگی و ایجـاد زیرساخت ، بر دولت واجب است ؟ در صورت لـزوم ، ایجـاد زیرسـاخت و کسـب آمادگی ، آیا حکومت ها برای درمان بیماری های مسری و حل مشکلات شهروندان می توانند از بیت المال و سایر اموالی که در اختیار دارند، هزینـه کننـد؟ محـدوده وظایف و یا اختیارات دولت برای جلوگیری و پیش گیـری از شـیوع بیمـاری چـه مقدار است ؟ آیا دولت ها حق دارند در جهت کنترل بیماری مسری ، آزادی افراد را سلب کرده و آن ها را از حضور در اجتماعات و اماکن عامه منع نمایند؟ دولـت هـا در مورد ملابسات و ملازمات حوادث و بیماری های مسری که مستقیماً مربوط بـه معالجه بیماران نمی شود، چه وظایفی دارند؟ و اگر قائل باشیم دولـت هـا در قبـال افراد سودجو و فرصت طلب که به مصالح عمومی ضربه می زنند، وظیفه ای ندارند، آیا در شرایط بحرانی هم چون انتشار بیماری مسری در جامعه نیـز بایـد بـر عـدم وظیفه مندی دولت معتقد بود؟ هر چند می توان از بـاب ولایـت فقیـه و یـا تعهـداتی کـه دولـت هـا در زمـان به دست گرفتن امور در قبال مردم می دهند و به تبع ادله وجوب وفـای بـه عهـد و شرط ، قائل به وجوب اقدامات دولت ها در حوادثی از قبیل بیماری های مسـری در جهت رفع و یا کاهش آلام و مشکلات مردم شد، ولی صرف نظـر از ایـن مـوارد، هدف ما در این مقاله این است که با توجه به اطلاقـات و عمومـاتی کـه در ادلـه شرعی وجود دارد، به استنباط حکم اولی نسبت به اقدامات دولت در مواجهـه بـا حوادث بپردازیم .