چکیده:
زمینه و هدف
حماسه بخش جدایی ناپذیر زندگی ایرانیان است و قرنهاست که در ادب و ادبیات ملت ما جایگاه خاصی دارد. پژوهش حاضر به بررسی تاثیر برخی مولفه های فرمالیسم در فضاسازی میپردازد. در تلاشیم که نشان دهیم براثر ترکیب و به کارگیری چه عواملی میتوان اطلاعات بنیادینی را ارایه داد که فضای نمایشی شاهنامه بتدریج و از طریق آن پی ریزی شده است.
روش مطالعه
در این پژوهش با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی و با ابزارهایی که فرمالیسم در اختیار ما قرار داده است، به بررسی و تحلیل این موضوع در جنگنامه کیکاووس و غمنامه سهراب از شاهنامه فردوسی پرداخته شده است.
یافته ها
در این مقاله ابتدا مولفه های فرمالیسم ارایه شد و پس از ارایه شواهد لازم از شاهنامه، به تحلیل نحوه فضاسازی نمایشی پرداخته و به نحوه عملکرد آنها در فرایند خلق فضا با استفاده از تحلیل متنی توجه شده است.
نتیجه گیری
پژوهش حاضر نشان میدهد که چگونه از طریق ارتباط و تعامل لایه های مختلف فرمالیستی میتوان فضاسازی کلی نمایشی را شکل داد؛ بگونه ای که با تمهیدات فرمالیستی شاعر توانسته است به معرفی مکان، زمان، کنش و موقعیت شخصیتها بپردازد و حالاتی چون سردی، گرمی، سنگینی، یاس، شادی، ترس عشق، اندوه، سوءظن، و رازآلودگی را بر فضای نمایشی داستان غالب کند.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Epic is an integral part of Iranian life and has a special place in the literature of our nation for centuries. The present study investigates the effect of some components of formalism in space creation. We are trying to show what factors can be presented as a result of the combination and application of the fundamental information that the theatrical space of the Shahnameh has gradually aged through.
METHODOLOGY: In this research, using the descriptive-analytical method and with the tools provided by formalism, this topic has been investigated and analyzed in Kikavus's war book and Sohrab's book of grief from Ferdowsi's Shahname.
FINDINGS: In this a rticle, the components of formalism were first presented, and after providing the necessary evidence from the Shahnameh, it analyzed the way of dramatic space creation, and paid attention to how they function in the process of space creation using textual analysis.
CONCLUSION: The present research shows how through the communication and interaction of different formalistic layers, it is possible to form the overall representational specialization; In such a way that with the formalist arrangements, the poet has been able to introduce the place, time, action, and position of the characters and to dominate the dramatic atmosphere of the story with states such as coldness, warmth, heaviness, despair, joy, fear, love, sadness, suspicion, and mystery.
خلاصه ماشینی:
Zakeri Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Sirjan Branch, Islamic Azad University, Sirjan, Iran.
سابقۀ پژوهش براساس جستجوي نگارندگان تا کنون پژوهشي که با نگاه فرماليستي به فضاسازي نمايشي در شاهنامۀ فردوسي پرداخته باشد، صورت نگرفته است ؛ باوجوداين پژوهشهايي درمورد جنبۀ نمايشي اين اثر وجود دارد که به برخي از آنها اشاره ميشود: «گذري از حماسه به فيلمنامه (با محوريت داستان رستم و اسفنديار)» عنوان مقاله اي است از آناهيتا متمني و ديگران (١٤٠٠) که در آن سعي شده است بـا تمـرکز بر عناصر «تصوير» و «داستان »، که از مهمترين عوامل ساختاري در شکلگيري فيلمنامه است ، از آمادگي و قابليت داستانهاي شاهنامه در برگردان به قالب فيلمنامۀ داستاني سخن گفته شود.
اين زنجيرة صداها که شامل کلمات ، واژگان ، موسيقي و صداهاي محيطي هستند (که فردوسي تلاش داشته است تا با واج آرايي آنها را نمايش دهد) هرکدام بعنوان يک نظام متشکل از نشانه ها و قواعد حاکم بر آن در ساختار نمايش حماسي جلوه گر شده و درنهايت فضاي کلي جنگنامه را شکل داده اند.
com) Maryam Jafari: Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Sirjan Branch, Islamic Azad University, Sirjan, Iran.
ir : Responsible author) Abbas Zakeri: Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Sirjan Branch, Islamic Azad University, Sirjan, Iran.