چکیده:
برنامه درسی نال مهمترین مفهوم در رشته برنامه درسی است که اولین بار به وسیله آیزنر (1979) مطرح گردید. آیزنر بر حذفیات برنامه درسی به عنوان برنامه درسی نال تأکید داشته و بقیه ابعاد آن را نادیده گرفته است. هدف این پژوهش شناسایی ماهیت برنامه درسی نال، انواع، ابعاد، سطوح، و پیامدهای آن با استفاده از روش اسناد پژوهی، مطالعه و تحلیل پژوهشهای انجام شده در این حوزه است. نتایج این پژوهش نشان داد برنامه درسی نال مفهومی فراتر از برنامه درسی نال مد نظر آیزنر (برنامه درسی محذوف) است و علاوه بر حذفیات برنامه درسی، شامل مواردی است که با حضور خود در برنامه درسی، نقایصی را در تعلیم و تربیت فراگیران ایجاد میکند. بر این اساس، هفت نوع برنامه درسی نال: «مغفول، محذوف، منسوخ، محرف، عقیم، مفرط و ممنوعه» شناسایی شد که به شکل عمدی یا غیرعمدی در زمان طراحی، اجرا و یا آموخته شدن برنامه درسی رخ داده و موجب بروز نقص در جریان یادگیری فراگیران شده که اثرات و پیامدهای فردی و اجتماعی نامطلوبی را برجای میگذارند.
The Null curriculum is the most important concept in the curriculum that was first proposed by Eisner (1979). Eisner emphasized the omissions of the curriculum as the Null curriculum and ignored the rest of its dimensions. The purpose of this study was to identify the nature of the curriculum, types, dimensions, levels, and its consequences using the method of document research and study and analysis of research conducted in this field. The results of this study showed that the Null curriculum is a concept beyond the Null curriculum considered by Eisner, and in addition to the omissions of the curriculum, it includes items that, with their presence, create shortcomings in the education of learners. According to the new perspective, seven types of null curricula were identified: "neglected, omitted, demoded, distorted, sterilized, Overused and, prohibited were formed, which can occur intentionally or unintentionally during the design, implementation or learning of the curriculum. They cause defects and deficiencies in the field of learning the knowledge, value and skills required by learners and leave unpleasant personal and social effects and consequences.
خلاصه ماشینی:
البته ديدگاه آيزنر نوعي ورود مقدماتي به مقوله برنامه درسي نال قلمداد ميگردد و بر اساس آنچه گذشت برنامه درسي نال در مباحث و پژوهش هاي انجام شده نيز با همان نگاه آيزنري دنبال شده است و عمدتا مباحث حذف شده و از قلم افتاده برنامه درسي را مد نظر قرار داده اند؛ يعني تمرکز آيزنر و محققان بعدي به تبعيت از ايشان تنها بر جنبه سلبي برنامه درسي نال بوده و بر اين اساس با ترجمه برنامه درسي نال در واژه هايي چون محذوف و مغفول در جستجو و کشف مباحث محذوف و در عين حال تأثيرگذار بر فرايند تعليم و تربيت افراد بوده اند؛ اما مواردي چون ناتواني و عدم صلاحيت معلمان نيز باعث عقيم ماندن برنامه هاي درسي ميشود (ملکي، ١٣٨١).
بر اساس اين ايده برنامه درسي نال يعني آنچه که حضور يا عدم حضور آن در برنامه درسي، نقص و کمبودهايي را در جريان تعليم و تربيت افراد ايجاد ميکند که نه تنها شامل برنامه هاي درسي مغفول و محذوف بلکه شامل موارد منسوخ ، محرف ، عقيم ، مفرط و ممنوعه نيز ميباشند که با حضور و يا عدم حضور خود در برنامه درسي زمينه بروز نقص و کمبودهايي در فرايند تعليم و تربيت فراگيران شده است .
(2014): Null Curriculum Review IN University Education System in Islamic Republic of IRAN Indian J.
(1991):Curriculu Reform in elementary school, New York, Teacher college press.
(2010): Encyclopedia of curriculum studies, SAGE, Los Angeles, London, New York.