چکیده:
جایگاه بلند سعدی در ادب پارسی آشکارتر از آن است که نیازی به یادآوری و تاکید داشته باشد؛ زیرا سخنان روشن او، بیهیچ گمانی، گسترده تر از گفتههای هر سخنور دیگر در ذهن و زبان فارسی زبانان جاری است. شیخ سعدی حقایق را چنان بیپرده فریاد کرده که در هیچ عصر و زمانی کسی به این صراحت سخن نگفته است و عجبتر اینکه در همان هنگام تنها به صاحبان اقتدار دنیا نپرداخته؛ بلکه از تشریح احوال زاهد و عابد ریایی، وقاضی فاسد، و صوفی دنیادار، و پوچ بودن عبادت و ریاضت بیصدق و صفا خودداری نکرده است و عجب بصیرتی به احوال مردم و طبایع و افکار ایشان و اوضاع جهان و جریان کار روزگار دارد سعدی، فیلسوف زندگی و شاعر خودبازیابی است و در پرتو بازتابهای آب رکنآباد، شاعر روشنایی در روشنایی و نقاش خود آگاهی در خودآگاهی است. مقالهی پیش رو در خصوص کشورداری و سیاست در نگاه سعدی نگارش یافته که وضعیت حکومت وسیاست قرن هفتم را نشان میدهد. در این مقاله، به نهادهای سیاسی، رفتار حاکمان و عاملان، جنگ و صلح و بخششها و مجازاتها پرداخته شده و صاحبان اقتدار، به حسن سیاست و دادگری و رعیّت پروری دعوت شدهاند.
خلاصه ماشینی:
شیخ سعدی حقایق را چنان بیپرده فریاد کرده که در هیچ عصر و زمانی کسی به این صراحت سخن نگفته است و عجبتر اینکه در همان هنگام تنها به صاحبان اقتدار دنیا نپرداخته؛ بلکه از تشریح احوال زاهد و عابد ریایی، وقاضی فاسد، و صوفی دنیادار، و پوچ بودن عبادت و ریاضتِ بیصدق و صفا خودداری نکرده است و عجب بصیرتی به احوال مردم و طبایع و افکار ایشان و اوضاع جهان و جریان کار روزگار دارد سعدی، فیلسوف زندگی و شاعر خودبازیابی است و در پرتو بازتابهای آبِ رکنآباد، شاعرِ روشنایی در روشنایی و نقاش خود آگاهی در خودآگاهی است.
همچنین قرن ششم و هفتم هجری مصادف با اوجگیری تصوف در ایران بود و تأثیر این جریان فکری و فرهنگی در آثار سعدی قابل ملاحظه است.
سنایی نخستین شاعری است که بهجد به سرودن غزل عارفانه و عاشقانه روی آورد و زمینه را برای تکامل آن در آثار شاعران بعد از خود، از جمله عطار، خاقانی، نظامی، سعدی، مولوی و حافظ فراهم کرد.
سعدی روحیهی صلح طلب خود را در یک بیت صریحا بیان نموده است {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (بوستان، باب ۱، ص.