Abstract:
در واپسین سالهای سده نخست هجری، مقارن با دهه اول سده هشتم میلادی، دروازههای اندلس بهوسیله فاتحان مسلمان گشوده شد و این سرزمین در مدت هشت قرن حکومت مسلمانان به مکانی برای شکوفایی تمدناسلامی تبدیل شد. تمدن اسلامی که با مهیا کردن شرایط لازم برای همزیستی مسالمتآمیز ملتهای مختلف و تساهل و تسامح فکری، ظرف تجمیع تمدنهای ایرانی، هندی و رومی گردیده بود، اکنون به سرزمینی جدید با مختصات خاصی وارده شده بود. جاذبههای فرهنگ و تمدن اسلامی سبب شد مسیحیان اندلس با وجود حفظ آیین خویش، به آداب و رسوم مسلمانان گرایش پیدا کنند. مسلمانان نیز با ایجاد فضای زندگی مسالمتآمیز، شرایط مناسبی را برای تعامل در زمینههای مختلف مذهبی، فرهنگی و اجتماعی فراهم کردند. این پژوهش میکوشد پیامدهای اجتماعی حضور مسلمانان در اندلس را در محورهای زیر مورد بررسی قرار دهد: نظام خانوادگی، پوشش، تغذیه و شیوۀ پذیرایی، بهداشت و اجرای آداب و رسوم مذهبی.
Machine summary:
از این رو چشم اندازهای این مبحث در موارد پیش رو ارائه خواهـد شـد: بررسـی میـزان تأثیرپذیری متقابل مسلمانان و مسیحیان اندلس در زمینه های مختلـف حیـات اجتمـاعی ؛ تعیین نقش و جایگاه آداب و رسوم ایرانیان در حیات اجتماعی مردم اندلس ؛ نحوه برخـورد افکار عمومی اهالی اندلس درجریان کلی گرایش به تمدن اسـلامی و پـذیرش اساسـنامه جدید خانواده ؛ علل تسامح و مدارای حاکمان مسلمان نسبت به قـوم مغلـوب در اسـپانیا و میزان تسامحی که بعدها در دوران تسلط مسیحیان نسبت به مسلمانان این دیار ابراز شد.
تعاملات اجتماعی مسلمانان و مسیحیان فتح اسلامی اندلس ، سرآغاز دوران تازه ای از تحول و تکامـل در نظـام اجتمـاعی ایـن سرزمین بود؛ زیرا در زمان گوت ها مردم اسپانیا تحت حکومت اقلیتـی متشـکل از اشـراف غیرمذهبی و اشراف کلیسایی مجبور بودند رفتار پرنخوت و مفاهیم اخلاقی و اعتقادی این اقلیت را که هیچ سنخیتی با آداب و رسوم اجدادی ایشان نداشت ، تحمل کنند.
در ایام اولیه حکومت مسلمانان ، تأثیر فرهنگ اسلام بر اوضاع و احوال زنان اندلس تـا حد زیادی به چشم می خورد مواردی مانند رعایت حجاب ، عدم خروج از منزل جز در موارد لزوم مثل رفتن به مسجد و حمام ، عدم معاشـرت بـا مـردان و منـع حضـور در ضـیافت و مراسم های بزرگ تا حد زیـادی آزادی را از ایشـان سـلب مـی کـرد امـا بـه سـبب وجـود ریشه های فرهنگ رومی در این سرزمین و با گذشت زمان ، بـه تـدریج از انعطـاف ناپـذیری نظام حاکم کاسته شد و هم زمان با حکومت ملوک الطوائف و مرابطون ، دوران مردسـالاری عهد امویان اندلس خاتمه یافت .