Abstract:
اقتصاد زباني گفتاري است كه در همه زبان هاي دنيا وجود دارد و به اين معناست كه كمترين فعاليت عضلاني و ذهني براي ارائه معاني و مفاهيم مد نظر ارائه گردد و به ديگر بيان همان اصلي است كه از آن به نام «اصل كم كوشي» ياد مي شود. زبان عربي نيزيكي از زبان هايياست كه اقتصاد، ويژگي بارز آن است. قرآن كريم نمونه والاي گزيده گويي و ايجاز است و اصل كم كوشي در آن موج مي زند. اين پژوهش برآن است تا با روش توصيفي- تحليلي جلوه هاي اقتصاد زباني در پنج جزء آخر قرآن را بررسي كند. دستاورد پژوهش بيانگر آن است كه قرآن برايحفظ و جايگيري سريع در اذهان و براي ارتباط برقرار كردن و انتقال رسالت، به اصل كم كوشي در تمامي سطوح و لايه هاي زباني توجه ويژه كرده است. در قرآن حتي در به كارگيري آواها، اصل استفاده بهينه فروگذاري نشده و از قدرت فاكتورگيري واژگان نهايت بهره برداري شده است تا برون دهانرژي، چه ذهني و چه فيزيكي به حداقل رسانده شود.
Machine summary:
com چکیده اقتصاد زبانی گفتاری است که در همه زبانهای دنیا وجود دارد و به این معناست که کمترین فعالیت عضلانی و ذهنی برای ارائه معانی و مفاهیم مد نظر ارائه گردد و به دیگر بیان همان اصلی است که از آن به نام «اصل کمکوشی» یاد میشود.
پیشینه و پرسشهایپژوهش با مطالعاتی که نگارندگان انجام دادهاند، در راستای اصل اقتصاد زبانی پژوهشهای اندکی انجام شده است، که مهمترین آنها به قرار ذیل است: «نقش کمکوشی زبانی در پیدایش فارسی محاوره» از سید اسماعیل مختاری، «تأثیر ایجاز و اختصار در خواندن و درک مطلب به زبان فارسی» از جلال رحیمیان و اسماعیل رهبر، «الاقتصاد اللغوی فی صیاغة المفرد» از فخرالدین قباوه، «سمات الاقتصاد اللغوی فی العربیة» از ورده غدیری و«الاختصار سمة العربیة» از عبدالله جادالکریم .
در آیه اول فاعل مشخص است که یا «روح» است و یا «نفس»؛ زیرا سیاق به آن دلالت دارد و در زمان مردن این جان است که به گلوگاه میرسد؛ لذا برای سرعت انتقال معنای مرگ و قبض روح فاعل حذف شده و در آیۀ دوم فاعل «ملک الموت» است که روح را بالا میبرد.
بهطور کلی هر گونه حذفی که برای سهولت و تخفیف کلام روی دهد، شجاعت زبان عربی است، قدر مسلم از این روست که «ابن جنی»، حذف را ذیل مبحث « الشجاعة العربیة» قرار داده است (عفیفی، 1996، ص43).
جایگزینی ضمیر بهجای اسم ظاهر، نقش ویژهای در کوتاه کردن جملات و تسریع در روند گفتار دارد و در این میان ضمیر مستتر بیش از ضمایر دیگر در ایجاد ایجاز و اختصار نقش دارد؛ زیرا فقط در ذهن است و تلاشی برای ادای آن صورت نمیگیرد.