Abstract:
نقد ادبی یکی از اساسیترین و پرچالش ترین حوزههای درسی ادبیات است. کتاب النقد الأدبی اصوله و مناهجه - که اواخر نیمه اول قرن بیست میلادی برای اولین بار به چاپ رسید - از کتابهایی است که در دانشگاههای ایران در رشته زبان و ادبیات عربی به تدریس آن پرداخته میشود. در این مقاله تلاش نویسنده بر آن است تا با بررسی نگرگاهها و مفاهیمی که این کتاب طرح مینماید دیدگاهی انتقادی را پیش روی چشم خواننده بگشاید . در ابتدا طرح نکاتی که روساخت مینماید در دستور کار این مقال است و پس از آن به ترتیبی که کتاب سامان یافته گفتههای سید قطب مورد بررسی قرار می گیرد. بنابراین اصول و مفاهیم نقد ادبی سپس انواع ادبی و در نهایت شیوههای نقد ادبی مورد مداقه قرار میگیرد . نتیجه این پژوهش نشان میدهد که این نویسنده بسیاری از نگرگاهها و مفاهیمی که از آنها سخن گفته بر خلاف ادعای اصالت مندی، ریشههایی غربی داشته و ردپای آراء ناقدان و اندیشمندان غربی را میتوان در این کتاب مشاهده نمود.
Literary criticism is one the main and most challenging fields of literature studies. «Al Naqd al Adabi، Osuleha va Manhajeha»، which was published at the end of the first of the twentieth century، is taught as a course book in Arabic language and literature studies. The present study aims at providing a critical vision for the reader by analyzing the approaches and concepts discussed in the book.
Machine summary:
برخورد قطب با منتقدانش به نظر می آید نویسنده تواضع علمی را رعایت نکرده است ؛ چه آن که ناقد مبدع را دارای طریقتی و شیوه ای خاص در نقد می داند و خود را نیز چون این دسته از ناقدان مبدع به شمار می آورد و کسانی را که نداشتن شیوه و روش را بر او خرده گرفته اند مورخ به حساب می آورد؛ یعنی گویی اینان در نظر او کسانی هستند که فقط به ثبت و ضبط گفته - های دیگران می پردازند و از خود چیزی ندارند که عرضه کنند (سید قطب ، ٢٠٠٣: ٩)؛ در حالی که ، چنانکه در این گفتار به آن پی خواهیم برد، سخنان او نیز چیزهایی نیست که برای اولین بار وی از آن سخن گفته باشد.
واژه ی جرس که سید قطب از آن سخن به میان می آورد و اشاره ی او به این موضوع که گاهی کیفیت صوتی واژگان دارای دلالت بر معنای آن می باشد نه در حوزه ی نقد ادبی که در حوزه ی فقه اللغه یا زبان شناسی تراث عربی به آن پرداخته شده است که مهمترین آن ، گفته های ابن جنی درباره ی دلالت أصوات بر معنی واژگانی آن ها می باشد .