Abstract:
آموزه ی حکمرانی خوب در دهه های اخیر و متعاقب عدم موفقیت نظریات ناظر بر دولت، از سوی نهادهای بین المللی نظیر کمیسیون حقوق بشر و بانک جهانی مطرح گردید. این آموزه بر توانمند سازی دولت تاکید داشته و تحقق امر مذکور را منوط به اصلاح روش حکومت داری می داند. طرح این دیدگاه در مجامع غربی سبب شده عده ای امکان اجرایی شدن آن را در جوامع اسلامی با دیده ی تردید بنگرند. به دنبال بررسی این امر، صاحب نظران آرای گوناگون و بعضا متعارضی مطرح نموده اند که در این نوشتار تحت عنوان دیدگاه مخالفان و موافقان از آنها سخن به میان آمده است. نویسندگان ضمن تبیین این نظریات و بررسی ادله ی آنها، هیچ یک از دو دیدگاه موافقان مطلق و مخالفان را نپذیرفته و بر این اعتقادند آموزه ی حکمرانی خوب و اصول مطرح شده در آن به مثابه ی یک تجربه ی بشری قابل بررسی می باشد. در این راستا با لحاظ مبانی اسلامی در خصوص حکومت و حکمرانی مانند اصل حاکمیت قوانین اسلامی و سایر اصول ناظر بر مقوله ی حکمرانی که از قرآن و سنت اتخاذ شده اند، آموزه ی مورد بحث به صورت مشروط و با رعایت مبانی مزبور قابلیت اجرایی خواهد داشت.
Machine summary:
/ گروه اول از منتقدان که میان اصول حکمرانی خوب و ماهیت اسـلامی نظـام سیاسـی و اصول حاکمیت اسلامی تعارض میبینند، در تقریر این تعارض چنین استدلال آورده اند کـه در الگوی حکمرانی خوب در جوامع غربی، هدف اصلی توسعه ی جامعـه بـه ویـژه در بعـد اقتصادی و مادی است ؛ از این رو اجرای آن در جوامعی که در کنار رفاه و توسعه اجتماعی به بعد معنوی انسان و بالاتر از آن خدا محوری توجه خاص دارنـد، و در واقـع حاکمیـت را ابزار و هدفی میانی برای رسیدن به هدف نهایی که همان سعادت ابـدی انسـان اسـت ، مـی- دانند؛ این الگو نمیتواند کارآمد باشد و عمل به آن حاصلی جز ایجاد یک جامعه ی توسعه یافته ی کاملا مادی ندارد.
نقد این دیدگاه ضمن تبیین نظریه ی منتخب خواهد آمد، ولی به اجمال مـیتـوان گفـت ضمن تصدیق این که ماهیت حکمرانی خـوب و اصـول آن در جوامـع اسـلامی متفـاوت از جوامع غربی است اما این امر به دلایلی چند مانع اجرای این اصول در جوامع اسلامی نمـی- شود، از یک سو با توجه به هنجاری بودن این اصطلاح ، اجرای آن در جوامـع گونـاگون بـا در نظر گرفتن مبانی فلسفی و ارزشی آن جوامع و نیـز توجـه بـه بافـت فرهنگـی، سیاسـی و اجتماعی آن جوامع ، امکان پذیر است ؛ از سوی دیگر اصول حکمرانی خـوب هماننـد اصـل انتخابات و وجود نهادهای متعدد حکومتی از جمله تجارب بشری است کـه اگـر بـا اصـول ماهوی و اساسی حاکمیتی مانند حاکمیت قوانین اسلامی تعارض نداشته باشـد، پـذیرش آن منعی ندارد و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز در اصل دوم به نقش تجـارب بشـری در تحقق اهداف نظام اسلامی اشاره نموده است .