Abstract:
دشتهای ریگی، یکی از مهمترین اشکال ژئومورفیک مناطق خشک و نیمهخشک، تأثیر جالب توجهی در حفاظت از خاک در برابر فرسایش کاوشی باد دارند؛ بر این اساس، هدف از این پژوهش، الگوسازی تخمین فرسایش کاوشی باد در سطح دشتهای ریگی منطقة بردسیر کرمان با بهرهگیری از روشهای آماری است. در این راستا، ابتدا مهمترین پارامترهای فرسایشی سنگفرش بیابان نظیر وزن کل رسوب عمقی، وزن رسوب عمقی زیر 2 میلیمتر، وزن رسوب عمقی بالای 2 میلیمتر، وزن رسوب سطحی و درصد پوشش سطحی، در امتداد 5 ترانسکت و 15 نقطه، به روش نمونهبرداری میدانی اندازهگیری و سپس با تحلیل از طریق آزمونهای آماری آنالیز رگرسیون ساده و چندگانه، رابطهسنجی و الگوسازی شد. نتایج نشان میدهد که بیشترین ارتباط معنادار بین مؤلفههای وزن رسوب عمقی بالای 2 میلیمتر و وزن رسوب سطحی برای تمامی روابط خطی، درجه 2 و درجه 3 وجود دارد؛ به طوری که ضریب تبیین تمامی این الگوها، 918/0 بوده و به ترتیب دارای خطای برآورد 182/0، 189/0 و 198/0 هستند. همچنین نتایج الگوسازی چندگانه، دربردارندة بیشترین ارتباط معنادار پارامترهای وزن کل رسوب عمقی، وزن رسوب عمقی زیر 2 میلیمتر، وزن رسوب عمقی بالای 2 میلیمتر و وزن رسوب سطحی با یکدیگر با ضریب تبیین 1 و خطای برآورد 000/0 در سطح معناداری 99/0 است. درنهایت برای تخمین میزان مواد فرسایشیافته از سطح دشت ریگی، الگوهایی طراحی و ارائه شده که به منزلة ابزارهایی سودمند در اختیار مدیران و برنامهریزان محیطی، بیانگر روند و گرایش رفتاری چشمانداز سنگفرش بیابان هستند. این نتایج، مدیریت محیط سیستم دشتهای ریگی را از منظر وضعیت و عملکرد فرآیند رفتوروب بادی نمایان ساخته که نمایانگر وضع موجود نسبت به وضع ایدهآل است.
Machine summary:
"گستردگی فضایی دشتهای ریگی در دورترین نقاط ایران، مسئلة فرسایش کاوشی باد و نقش پوشش دشت ریگی در حفاظت از خاک و مواد سطحی، اهمیت مطالعة این چشمانداز ژئومورفیک را در نواحی تحت استیلای فرسایش بادی مشخص میسازد؛ بنابراین هدف از این پژوهش، الگوسازی تخمین مقدار فرسایش کاوشی باد در دشتهای ریگی در منطقة بردسیر کرمان با بهرهگیری از روشهای آماری است؛ به عبارتی پژوهش حاضر سعی دارد با استفاده از روابط بین مؤلفههای درصد پوشش رسوبات سطح دشت ریگی و حجم رسوبات ریزدانه و درشتدانه تا عمق 20 سانتیمتری، مقدار مواد فرسایشیافته از سطح دشت ریگی را در منطقة بردسیر کرمان الگوسازی کند تا از طریق آن بتوان به برآوردی از میزان فرسایش کاوشی باد در منطقه دست یازید.
(رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) نتایج آنالیز رگرسیون سادة روابط خطی، درجه 2 و 3 (جدول 3)، حاکی از وجود بیشترین ارتباط معنادار در سطح احتمال خطای کمتر از 01/0، بین مؤلفههای وزن رسوب عمقی بالای 2 میلیمتر و وزن رسوب سطحی برای تمامی روابط خطی، درجه 2 و درجه 3 است که ضریب تبیین این الگوها 918/0 بوده و به ترتیب دارای خطای برآورد 182/0، 189/0 و 198/0 هستند.
این پژوهش با بهرهگیری از نمونهبرداریهای میدانی از مؤلفههای فرسایشی دشتهای ریگی بردسیر کرمان و روشهای آماری به الگوسازی مقدار مواد حملشده از سطح زمین پرداخته است؛ بنابراین روابط موجود بین مؤلفههای فرسایشی دشتهای مطالعاتی در قالب پارامترهای وزن کل رسوب عمقی، وزن رسوب عمقی زیر 2 میلیمتر، وزن رسوب عمقی بالای 2 میلیمتر، وزن رسوب سطحی، درصد پوشش سطحی، در امتداد 5 ترانسکت و 15 نقطه نمونهبرداری و با بهرهگیری از تحلیل رگرسیون ساده و چندگانه بررسی شده است."