Abstract:
به دلیل گستردگی بکارگیری مجاز در قرآن کریم توجه به آن برای درک حقایق قرآنی ضروری است. در این مقاله روشهای ترجمه قرآن و مفهوم و اقسام مجاز، مورد بررسی قرار گرفته و آنگاه با روش استقرائی- استنتاجی، مجازهای مفرد مرسل سوره یوسف جهت تبیین شیوه ترجمه آن در ترجمههای منتخب کهن(طبری، سور آبادی، میبدی، ابوالفتوح رازی) مورد بررسی قرار گرفته است. حاصل این پژوهش مشخص میکند مترجمان مورد بحث روش یکسانی در ترجمه مجاز مفرد مرسل نداشتهاند، در برخی موارد مبدا- محور و گاه مقصد- محور بودهاند. مترجمان ترجمهطبری بیشترین ترجمه تحت اللفظی را داشتهاند؛ سورآبادی بیشترین ترجمه محتوایی را ارائه نموده است. میبدی و ابوالفتوح رازی به یک نسبت به ترجمه تحت اللفظی، ترجمه محتوایی و تفسیری پرداختهاند. در ترجمه مجاز مفرد مرسل نمیتوان اسلوب مشخصی را ارائه داد بلکه از روشهای مختلف ترجمه میتوان استفاده نمود.
Machine summary:
اين پژوهش در نظر دارد تا پس از تبييني گذرا از روش هاي ترجمـه قـرآن ، مفهـوم و اقسام مجاز به علت گستردگي اقسام مجاز در قرآن کريم ، مجاز مفرد مرسل سوره يوسف را بررسي نموده و شيوه ترجمـه آن را در ترجمـه هـاي منتخـب کهـن ، ترجمـه طبـري، سورآبادي، ميبدي و ابوالفتوح رازي که هر يک از زمان خود تا کنون داراي اهميت بـوده و منبع مفسران و مترجمان بسياري بوده است را مورد بررسي قرار دهد.
برخي از بزرگان تفسير و لغت گفته اند «کذب » در اين آيه شريفه «ذي کذب » است و حمل مصدر «کذب » بر اسم جنس «دم » از بـاب ايـن اسـت کـه لفـظ «ذي» در تقـدير ١١٠ /فصلنامه مطالعات قرآني، سال نهم ، شماره ٣٥، پاييز ١٣٩٧ است (نحاس ،١٤٢١ق ،٢: ١٥٩؛ بيضاوي، ١٤١٨ق ،٣: ١٥٨) و نحاس آن را مجاز مرسـل بـا علاقه حذف ذکر کرده است .
١١٦ /فصلنامه مطالعات قرآني، سال نهم ، شماره ٣٥، پاييز ١٣٩٧ نقد و بررسي ترجمه ها اگرچه همه مترجمان ، ترجمه تحت اللفظي از واژه مصر داشته و معادل صـوري آن را بيان کرده اند اما به نظر ميرسد در اين آيه شريفه با توجه به بلاغت عربي مجـاز مرسـل با علاقه کليه وجود دارد ذکر کل (مصر) شده است و قسمتي از مصر بـه طـور مثـال (دار الملک ) يا بخش خاصي از شهر اراده شـده اسـت .