Abstract:
گلستان، تاثیرگذارترین کتاب نثر در ادبیات فارسی است که سعدی، شاعر و نویسنده پارسیگوی در آن به ذکر واقعیات زندگی انسان و نصایح اخلاقی، در یک دیباچه و هشت باب به نثر مُسَّجَع پرداخته است. امروزه بررسی رفتارهای مختلف انسانی در گلستان از منظر روانشناسی قابل تأمل است. این پژوهش، به دور از ملاک ارزشگذاری، به روش مقایسهای بر آن است تا نظرات سعدی را در حکایتهای گلستان با نظریه شناختی-اجتماعی بندورا مقایسه کند. شیوه پژوهش، کتابخانهای و اسنادپژوهی است و روش تحلیل نیز جنبه تطبیقی دارد و در طرح هر مفهوم به نمونههای چندی اشاره شده است. یافتههای پژوهش، حاکی از آن است که ﺳﻌﺪی از ﻗﺎﻟﺐ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺑﺮای ﺑﻴﺎن ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ روشهای زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻬﺮه میگیرد و سعی دارد ﺑﺮای ﺑﻬﺒﻮد رواﺑﻂ و رﻓﺘﺎرﻫﺎی اﻧﺴﺎﻧﻲ، راﻫﻜﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺧﻮد اراﺋﻪ نماید. این مفاهیم اﻣﺮوزه ﺑﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪ شناختی-اجتماعی بندورا ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد. نتایج تحقیق نشان میدهد که سعدی به مفاهیم عمده نظریه شناختی-اجتماعی بندورا نظیرِ یادگیری مشاهدهای و فرایند مؤثر بر آن، موجبیت متقابل و عاملیت انسانی در حکایات پرداخته است.
Machine summary:
به نظر مي آيد از آنجا که هدف سعدي تغيير و اصلاح رفتار افراد بشريت است و با تيزبينـي ويژهاي که داشته و رفتار طوايف و طبقات و حتي نژادهاي مختلف را تجربه کرده، معلمي زبده و کارآمد و آگاه، بار آمده و آنچه مي گويد، با نگاه تعليم و تربيت مطابقت دارد و همـان چيـزي است که امروزه بدان «روانشناسي تربيتي » مي گويند، زيرا رفتار انسان از ديربـاز تـاکنون، مـورد توجه انديشمندان بوده و به شيوة هاي مختلف مورد بررسي قرار گرفته و در هر دوره و زماني ، از اهميت خاصي برخوردار بوده است (نظري و همکاران، ١٣٩١).
اگر ز باغ رعيت ملک خـورد سـيبي برآورند غلامـان او درخـت از بـيخ زنند لشکريانش هزار مرغ بـه سـيخ به پنج بيضه که سلطان ستم روا دارد (فروغي ، ١٣٧٠: ٣٥) اگر اين داستان را سعدي در جاي ديگري نديده باشد و بر مبناي عـدل انوشـيرواني کـه در کتابها بوده، به ساختن آن مبادرت کرده باشد؛ اين گفته ما را کـه سـعدي بـراي تـأثير الگـو و سرمشق در رفتار انسان جايگاه ويژهاي قائل بوده است ؛ تأييد مي کند.