Abstract:
تاکنون مطالعات نسبتا معدودی در زمینه بررسی اثر نرخهای تعرفه بر واردات کل کشور انجام شده که نتایج چندان سازگاری با یکدیگر ندارند. در این مقاله با بررسی ویژگیهای اصلی سیاستهای ارزی و تجاری ایران، اثر واقعی نرخهای تعرفه و ارز در تابع تقاضای واردات را نسبت به متغیرهای توضیحی تولید ناخالص داخلی، قیمت نسبی کالاهای وارداتی، نرخ تعرفه و قیمت ارز با استفاده از تکنیکهای اقتصادسنجی و روش خودرگرسیون با وقفههای توزیعی (ARDL) تخمین زدهایم. نتایج مطابق با تئوری بوده و واردات با تولید ناخالص داخلی رابطه مثبت و با قیمتهای نسبی، نرخ ارز و نرخ تعرفه رابطه منفی دارد. ضرایب بلندمدت بدست آمده برای تمامی متغیرها به جز تعرفه معنیدار بوده که حاکی از خنثایی و فقدان اثر بلندمدت تعرفهها بر تقاضای واردات است. این نتیجه برای ایران که دارای یکی از حمایتیترین رژیمهای تعرفهای دنیا است تناقضآمیز بنظر میرسد، اما مروری انتقادی بر عملکرد سیاست تجاری ایران و عدم پشتیبانی آن با سیاستهای ارزی مناسب نشان میدهد که اثر واقعی نرخهای تعرفه بسیار کمتر از نرخهای اسمی بوده و چنین نتیجهای را تایید میکند. در خاتمه فهرستی از اصلاحات و توصیههای سیاستی در راستای حمایت واقعی از تولید ملی نیز ارائه شده است.
So far, relatively a few studies have been conducted to investigate the effect of tariff rates on total imports of countries, which do not have consistent results. In this paper, we examine the actual effects of tariff and currency rates on the import demand function. For this purpose, based on the theory of demand and by applying relevant econometric techniques, we estimated the import demand function and regresed it to gross domestic product, relative price of imported goods, tariff rates and the price of currency through the Auto Regressive Distributed Lags (ARDL) method. The results shows that the imports have a positive correlation with GDP and a negative correlation with relative prices, exchange and tariff rates which are consistent with the theory. Long-term coefficients obtained are meaningful for all variables except for tariffs, which indicate the lack of long-term effects of tariffs on import demand. This conclusion seems to be paradoxical for Iran, which has one of the most protective tariff regimes in the world. But by reviewing of the bottlenecks and shortcomings of trade policy in Iran, in particular by considering inefficient of foreign exchange policies, we can realize that the actual tariff protection is much less than what it shows in nominal one and therefor the estimated result for tariff effect is justifiable. A list of reforms and recommendation policies in line with to real support to national production are proposed at the end of paper.
Machine summary:
مطالعات خارجی هوتاکر و مگی(١٩٦٩ ,Houthakker and Magee) در مطالعه مشترک خود از الگوی زیر برای تابع واردات استفاده نموده اند که به شرح زیر است : PM Log Mit A0tA1tLog(Yit)A2tLog(WPit)Uit ( ) it که در تابع واردات فوق Mit واردات i امین کشور، Yit شاخصی از تولیـد ناخـالص ملی کشور واردکننده و PMit و WPit نیز بترتیب شاخص قیمـت واردات بـه i امـین کشور و شاخص قیمت عمده فروشی در کشور واردکننده است و در ادامه مدل تقاضای واردات پویای زیر تصریح شده است : Log(M t ) D0 D1Log(M t ) D2(LogYt LogYt ) D3 (LogPt LogPt1 ) et نتایج مطالعه آنها حاکی از آن است که واردات رابطه معکوس با قیمتهای نسبی و رابطـه مثبت با درآمد (تولید داخلی) دارد.
اکنون پرسش اساسی آن اسـت کـه چرا سیاست های تعرفه ای کشور به رغم وزن سنگین خود در مقایسه با سایر کشورهای جهان ، فاقد اثرات بلندمـدت در رفتـار تـابع واردات کشـور بـوده و خنثـایی آن مـورد تصدیق نتایج این مطالعـه و برخـی از مطالعـات مشـابه دیگـر قـرار دارد؟ اشـکالات و کاستیهای سیاست تجاری ایران کدامند و از چه نکات اساسی و مهـم دیگـری غفلـت شده که فقدان آنها سیاست تجاری کشور را عقیم و بیثمر ساخته است ؟ میتوان پاسخ به این سوال را در سه محور کلی شامل نقد سیاست های ارزی، ناکارآمدی سیاست هـای تجاری و ناکارآمدی سایر سیاست ها مورد بررسی قرار داد که در زیر بـه اختصـار ذکـر میشود.