Abstract:
تاریخ فلسفه اسلامی معاصر وضعیتی متفاوت با پیشینه خود دارد. تاثر آن از دیگر حوزههای معرفتی بهویژه فلسفة غرب و نیز مواجهه با مسائل کلامی جدید موجب شده است تا بخشهای متفاوت و ادوار گوناگون این قسمت از تاریخ فلسفة اسلامی بهگونهای متمایز از دیگر اجزای خود از عهد فارابی تا کنون باشد. محمد فنایی اشکوری در کتاب مقدمهای بر فلسفة اسلامی معاصر کوشیده است تا این رهیافت را درقالب روایتی تاریخی بررسی و تفسیر کند. تلاش برای تبیین مسائل و نیز شیوة رویکردهای فکری متفکران مسلمان در حوزه و دانشگاه اصلیترین انگیزه تالیف این کتاب بوده است. اینکه هریک از این متفکران به قدر سهم فکری خود در استخراج مسائل فلسفة اسلامی و تطبیق آن بر وضعیت کنونی تفکر در ایران چه نقش ویژهای داشتهاند نشان میدهد که مولف کتاب بهدنبال ضرورتهای تاریخ معاصر فلسفة اسلامی بوده است. مبنای نظر به تاریخ در مقدمهای بر فلسفة اسلامی معاصر مغفولعنه مانده است و معلوم نیست فلسفة اسلامی معاصر از کدام مبنای نظر به تاریخ بررسی شده است.
Machine summary:
اینکه هریک از این متفکران به قدر سهم فکری خود در استخراج مسائل فلسفة اسلامی و تطبیق آن بر وضعیت کنونی تفکر در ایران چه نقش ویژهای داشتهاند نشان میدهد که مؤلف کتاب بهدنبال ضرورتهای تاریخ معاصر فلسفة اسلامی بوده است.
البته در چینش تاریخی بعضی از شخصیتهای این اثر نظم تاریخی رعایت نشده است، اما تااندازه زیادی نظم منطقی و انسجام درونی دارد و از این حیث میتوان تألیف آن را، براساس ادوار تاریخی معاصر، گزارش تاریخ فلسفة اسلامی معاصر و جدید محسوب کرد.
اصطلاحات متداول در نوشتههای آنان ناظر به کلام، فلسفه، عرفان اسلامی، و نیز پارهای از معارف اسلامی ازجمله فقه و اصول است که مؤلف تلاش کرده است تا در گزارش و تحلیل آنها آرای آنان را بهخوبی طرح و بررسی کند؛ قسم دوم ناظر به گزارش آرای کسانی است که بهنظر مؤلف از اعلام فلسفة اسلامی در عهد معاصر محسوب میشوند.
بههرحال بررسی منابع کتاب نشان میدهد مؤلف تمام تلاش خود را برای طرح گزارشگونهای با عنوان مقدمهای بر فلسفة اسلامی معاصر به فرجام رسانده است، اما بهنظر میرسد این متن قابلیت بیشتری برای افزودن شخصیتهای دیگری داشته است.
او در طرح این روش موفق بوده است، اما چندگانگی فکری در اندیشة بعضی از متفکرانی که او معرفی کرده است موجب شده است تا کار مؤلف نیز در این گزارش با سختیهایی مواجه شود؛ اصل چهارم به تبیین کاربردهای علمی اثر بازمیگردد که بهنظر میرسد تلاش مؤلف برای وصول به آن بهنتیجه رسیده است.