Abstract:
با وجود ظهور خوانشهای جدید اسلام سیاسی در غرب آسیا، حداقل سه الگوی گفتمان اسلام سیاسی شامل: الگوی اسلام سیاسی شیعی (انقلابی و تحولگرا) با محوریت جمهوری اسلامی ایران، الگوی اسلام سیاسی سلفی ـ وهابی (محافظهکار سنتی) به رهبری عربستان و الگوی اسلام سیاسی (مدنی عملگرا) اخوانی در کشورهای مصر و ترکیه قابل شناسایی هستند؛ به دلیل ویژگیها و ظرفیتهای قابل توجه و تأثیرگذار کشورهای یاد شده در غرب آسیا، نظم امنیت منطقهای نیز متأثر از رقابت این هویت گفتمانها خواهد بود. بر اساس فرضیۀ مقاله به دلیل تعارض بنیادین در هنجارها، انگارهها و باورها و بروز ماهیت رقابتی و استیلاجویی هویت گفتمانهای منطقۀ غرب آسیا، استقرار نظم امنیتی منطقهای مطلوب با تردید جدی روبهروست. در این تحقیق با روش تحلیل گفتمان، شکلگیری هویت گفتمان منطقهای مبتنی بر اشتراکات هویتی اسلامی و تمدن اسلامی بهعنوان دال مرکزی آن گفتمان به منظور استقرار نظم امنیتی منطقهای پیشنهاد شده است.
Despite the new versions of political Islam appearing in the West Asia, three discourse patterns of political Islam can at least be identified, namely: the pattern of Shiite political Islam (revolutionary and transformational) with the Islamic Republic of Iran at the centre; the pattern of Salafi-Wahhabi political Islam (traditional conservative) led by Saudi Arabia; and the pattern of Ekhwani political Islam (civil pragmatist) in Egypt and Turkey. Because of the remarkable and efficient capabilities and characteristics shown by the mentioned-above countries in the West Asia, the regional security order will keep being influenced by the rivalry in these discourse identities. Based on the hypothesis in this article, due to the fundamental conflict that exists in norms, images, beliefs as well as the advent of the competitive and hegemonical nature of the discourses in the West Asia region, it faces a serious challenge to establish an optimal security order in the region. In this research, the idea of evolving the identity of a regional discourse based on the identity commonalities contained in the Islamic civilization has been offered as the nodal point of that discourse in order to establish a regional security order.
Machine summary:
الگوهاي هويتي غرب آسيا و نظم امنيت منطقه اي 1 حشمت الله فلاحت پيشه 2 محمدباقر خرمشاد 3 سيد حامد موسوي دريافت مقاله : ١٣٩٧/٠٦/١١ تأييد مقاله : ١٣٩٧/٠٧/٠٩ چکيده با وجود ظهور خوانش هاي جديد اسلام سياسي در غرب آسيا، حداقل سه الگوي گفتمان اسلام سياسي شامل : الگوي اسلام سياسي شيعي (انقلابي و مردمي) با محوريت جمهوري اسلامي ايران ، الگوي اسلام سياسي سلفي ـ وهابي (محافظه کار سنتي و خشن ) به رهبري عربستان و الگوي اسلام سياسي (مدني عمل گرا) اخواني در کشورهاي مصر و ترکيه قابل شناسايي هستند؛ به دليل ويژگيها و ظرفيت هاي قابل توجه و تأثيرگذار کشورهاي ياد شده در غرب آسيا، نظم امنيت منطقه اي نيز متأثر از رقابت اين هويت گفتمان ها خواهد بود.
تحولات و انقلاب هاي جهان عرب نقطۀ عطفي در هندسۀ قدرت و سياست منطقۀ غرب آسيا بود؛ اين انقلاب ها شرايط معناشناسي قدرت در غرب آسيا و شمال آفريقا را که منبعث از عوامل مادي و فيزيکي بود دگرگون و عنصر هويت و هويت گرايي اسلامي را در مناسبات سياسي و قدرت پررنگ و تعيين کننده کرد؛ در چنين شرايطي کنشگران و نيروهاي نوظهور قدرت در کشورها، نه بر مبناي ساختارهاي سابق که آميزه اي از پيوستگي جغرافيا با تشابهات قومي بود، بلکه بر مبناي ايده هاي اجتماعي و هنجارهاي اعتقادي خارج از هندسۀ جغرافيايي و به عبارتي در يک تلفيق معنايي ذهني به توليد قدرت پرداختند؛ با اين اوصاف ، اين تحولات تمام معادله هاي سياست و امنيت را در غرب آسيا دگرگون کرد؛ امري که تأثيرگذاري سازه هاي برون منطقه اي قدرت را با چالش هويتي جدي مواجه کرد (اسماعيلي و همکاران ، ١٣٩١: ٣٧٠)؛ و رقابت گفتمان هويتي ميان کشورهاي مهم و تأثيرگذار غرب آسيا از جمله ايران ، عربستان و ترکيه را تشديد نمود.