Abstract:
بازتاب مقتل الحسین (ع) در کامل بهایی با وجود مشابهتهایی که با دیگر گزارشهای عاشورایی دارد، دارای تفاوتهایی با دیگر مقتلها است که واکاوی و بازخوانی آن را ضروری میسازد. از آنجا که کامل بهایی جنبهای ردّیهنویسی دارد، مولف مطالب زیادی از خود بیان کرده و مطالب منقول از دیگران را هم چندان مستند نکرده است. برخی روایات این کتاب نیز بنمایهای قابل توجه را در شخصیتسازی یا داستانپردازی ایفا کرده است که در عصر حاضر همواره جزء روایات مشهور و قابل اتکا به شمار میرود. اخبار منفرد این کتاب درباره عاشورا، در برخی موارد با وقایع حتمی و گزارشهای تاریخی ناسازگار است و در مواردی دیگر، گزارشهایی خدشهپذیر درباره شان امام معصوم (ع) و خاندان ایشان در آن وجود دارد که اساسی برای سخن علمای شیعی و یا سنّی در قرنهای بعد شده است. در این مقاله تلاش میشود با روش کتابخانهای و رویکردی تحلیلی ـ انتقادی، پس از ارزیابی شخصیت نویسنده و توضیحاتی درباره کتاب وی، گزارشهایی که نخستین بار در این کتاب آمده است، واکاوی شوند.
Sheikh Baha al-Din al-Amili's book al-Kamil contains certain scenes of Ashura. Its hardcore is the same as those included in other maqtals, yet it is rather dissimilar to others. The athor added somethings based on his own judgment, yet he quoted many things from here and there, without documenting them. The present paper with its author's attitudes and phrasing.
Machine summary:
همین امر سبب شده است که از ابتدای واقعه کربلا تا کنون، دو حوزه متضاد جبهه تحریفکننده و مخالف تحریف در برابر هم قرار گیرند، تا جایی که جدا شدن آنها از یکدیگر ناممکن مینماید؛ دو جبههای که برای عملکرد خود دلایل مختلفی دارند (نک: همو: 60-115) هدف این مقاله، تحقیق جوانب مواجهه با نهضت عاشورا و بررسی راهیابی تحریف در سازوکار مورخان، با محوریت مطالعه موردی روایات عاشورایی طبری در کامل بهایی است.
(همو) سعی این پژوهش بر آن است که متفردات روایی قاضی نعمان را که نخستینبار در روایات عاشورایی جای گرفت را به نقد گیرد، و گرنه روایات ذیل که در این کتاب دیده میشود، در کتب پیش از او نیاز به نقد و بررسی دارد مطالبی مانند مسلم خواستار معافیت از سفارت و فالاندیشی وی (طبری، 1383: 615)، نخستین گویندۀ آن دینوری در اخبار الطوال (همو: 230؛ برای نقد آن نک: رفعت، 1397: 14)؛ تبدیل عمرۀ تمتع به عمرۀ مفرده (همو: 619)، نخستین گویندۀ آن شیخ مفید در الارشاد (مفید، 1413: 2: 67)؛ ذلّتپذیری امام با پیشنهاد پذیرش یکی از مفاد سهگانه(همان،622)؛ نخستین گویندۀ آن طبری در تاریخ الطبری (طبری، 1387: 5: 389، 392، 413، 427) هدایت یافتن یزید و معاویه در مشاجرۀ حضرت زینب( و یزید (طبری، 1383: 638)، نخستین گویندۀ آن طبری در (طبری، 1387: 5/ 461-462)؛ مشاجرۀ سفیر روم با یزید و احترام به سم الاغ حضرت عیسی(، نخستین گویندۀ آن ابننما در مثیر الأحزان (همو: 103-104) و...
(همو: 614) اولاً این گفتۀ طبری را در منابع کهن تاریخی و روایی نمییابیم؛ اما آنچه گزارش شده، مشاجرۀ لفظی میان این دو بوده که پس از آن، امام از کاخ ولید خارج شده و خانوادۀ خویش را گرد آورد تا به مکه بار بندد (یعقوبی، بیتا: 2/241؛ طبری، 1383: 5/340؛ ابنکثیر، 1422: 8/ 147؛ ذهبی، 1410: 4/ 169).