Abstract:
در باب خلقت جهان، از دیرباز دو نظریه وجود داشته است: «ثبات انواع» و «تَبَدُّل» یا «تکامل انواع». «ثبات انواع» بهمعنای خلقت جداگانه هر یک از انواع است و «تبدل انواع» یعنی ایجاد انواع موجودات در اثر تکامل گونههای قبل از خود. نظریه تکامل انواع دارای قدمت بسیاری است؛ اما با طرح فرضیه تکامل چارلز داروین، در قرن نوزدهم میلادی، بهشکل گستردهای مطرح گردید. در این میان، مکاتب مختلف با استفاده از فضای فکری و سیاسی حاکم، از نظریه داروین در راستای اهداف خود سوء استفاده کردند. مکاتب مادیگرا نیز با مغالطه و تحریف نظریه داروین، تلاش داشتند آن را تاییدی بر خداناباوری تلقی کنند.
از سوی دیگر، ارائه تبیینی واقعی از نظریه تکامل بر مبنای نگاه طراح اصلی آن، امری ضروری بوده و بر این اساس، نقدهای گوناگونی بر این نظریه و تقریرهای موجود از آن وارد شده است. در این میان، شهید آیتالله مرتضی مطهری(ره) با ژرفنگری خاص خود بهشکل مبتکرانه و راهگشا، مغالطه داروینیستها را افشا کرده و نشان داده است که نظریه تکامل به اعتقاد داروین، بدون وجود یک عامل ماوراء طبیعی، که داروین از آن با عنوان «نفخه الهی» و «قوه فعاله ماوراء طبیعی» نام میبرد، قابل تبیین نیست. این پژوهش توسعهای، با روش توصیفی و تحلیلی، با تبیین دیدگاه داروین، زمینهها و پیامدهای تحریف آن را بررسی و با استناد مستقیم به آثار داروین نشان میدهد که نظریه داروین، با داروینیسم الحادی رایج تعارض مبنایی دارد.
Machine summary:
در این میان، شهید آیتالله مرتضی مطهری(ره) با ژرفنگری خاص خود بهشکل مبتکرانه و راهگشا، مغالطه داروینیستها را افشا کرده و نشان داده است که نظریه تکامل به اعتقاد داروین، بدون وجود یک عامل ماوراء طبیعی، که داروین از آن با عنوان «نفخه الهی» و «قوه فعاله ماوراء طبیعی» نام میبرد، قابل تبیین نیست.
در مقابل، نظریه «تبدل انواع»، که آن هم دارای سابقه دیرین بوده و بعدها توسط دانشمندانی مثل لامارک و داروین، مورد توجه قرار گرفت، بر این باور بود که خلقت موجودات زنده بهطور مستقل نیست و هر یک از جانداران فعلی، تکاملیافته گونههای قبل از خود است.
بر این اساس، وی نشان داده است که داروینیسم رایج بهطور اساسی با نظریه تکامل داروین از منظر خود داروین، متعارض است 1 و اساس و مبنای علمی ندارد؛ زیرا به نظر داروین، «تکامل» بدون وجود مدبّر حکیم، قابل تبیین و توجیه نیست؛ حقیقتی که بهطور مکرر بدان اذعان کرده است.
دادهها تدوین شده، چنین است: قرائت داروین از نظریه تکامل و تفاوت آن با داروینیسم رایج در چیست؟ نوشتار پیش رو تلاش دارد در ضمن چندین گفتار، علاوه بر ارائه پاسخ جامع و درست به این سوالات، رویکردهای اندیشمندان غربی و مسلمان را بیان کرده و در همین راستا، نظریه شهید مطهری(ره) را تبیین کند.
از اینرو، تبیین دقیق، جامع، علمی و مستند این نظریه، از اهمیت و ضرورت بالایی برخوردار است؛ زیرا نتایج ذیل را به دست میدهد: الف) اثبات خداشناسی داروین: تحقیق حاضر این واقعیت را نشان میدهد که خود داروین دانشمندی خداباور بوده و نظریه تکامل را بر مبنای آفرینش جهان توسط خالق متعال، بنیان نهاده است.