Abstract:
مقاله حاضر محصول نگاهی به کتابِ ظرفیت فعل و ساختهای بنیادین جمله در فارسی امروز؛ پژوهشی بر اساس نظریة دستور وابستگی است که امید طبیبزاده آن را مشتمل بر هشت فصل نگاشته است. با توجه به آنکه چنین رویکردی به دستور زبان در ایران درصد کمتری از مطالعات و بحثهای زبانشناختی را به خود اختصاص داده است، جای خالیِ کتابی که نگرش اخیر را به زبانپژوهانِ علاقهمند معرفی کند؛ آن هم به زبان فارسی، به شدت محسوس بوده است. به همین دلیل، کوشش نگارندة این اثر ستودنی و شایستة سپاسگزاری است. به جرأت میتوان گفت یکی از امور حساسی که بر عهدة نگارندة این اثر بوده است، معرفیِ واژهها و اصطلاحات این حوزة تخصصی و نیز توضیح و تبیین آنها بوده است؛ زیرا در زمینة کاربرد اصطلاحات دستوری، بهویژه در دستورهای سنتی و حتی در آثاری که دربارة ساخت زبان فارسی نگاشته شدهاند، گاه شاهد تشتت اصطلاحات تخصصی و تعاریف نادقیق و وجود مثالهای نقض برای آن تعاریف هستیم. کتاب مذکور ویژگیهای مثبت بسیاری دارد و البته پیشنهادهایی نیز به ذهن مرورگرِ این کتاب رسیده است که در صورت صلاحدید و پسندِ نگارنده شاید بتواند گرههای کوچکی را از ذهن مخاطب کتاب بگشاید
Present article is the result of a critical look at the book “Verb Valency and Basic Constructions of Sentences in Modern Persian; a Survey based on Dependency Grammar Theory” which is written by Dr. Omid Tabibzadeh in eight chapters. Due to the fact that Dependency approach to grammar in Iran has gained less attention than other grammatical approaches, lack of the presence of such a book in Persian, introducing this grammatical approach to language researchers interested in this approach, was strongly felt. For this reason, author’s’ attempt is admirable. One of the challenges the author has faced, has been equivalent choices for technical terms in the named approach and the absence of books in this field in Persian has resulted in the present situation which is lack of Persian sources in Dependency Grammar. Because of the mentioned lack, sometimes we face variety of technical terms, ambiguous definitions and counter examples in traditional grammars. Therefore, this article is the introduction of the book; its chapters, its strong points and also its weak points.
Machine summary:
به جرأت میتوان گفت یکی از امور حساسی که بر عهدٔە نگارنـدٔە ایـن اثر بوده است ، معرفی واژه ها و اصطلاحات این حـوزٔە تخصصـی و نیـز توضـیح و تبیـین آن ها بوده است ؛ زیرا در زمینۀ کاربرد اصطلاحات دستوری، به ویژه در دستورهای سـنتی و حتی در آثـاری کـه دربـارٔە سـاخت زبـان فارسـی نگاشـته شـده انـد، گـاه شـاهد تشـتت اصطلاحات تخصصی و تعاریف نادقیق و وجود مثال های نقض برای آن تعاریف هسـتیم .
افزون بر ایـن ، در ایـن بخـش معیار تلقی فعل مرکب به روشنی بیان شده است ، مفاهیم جدیدی کـه قـرار اسـت در ادامـه ، پیشِ روی مخاطب قرار بگیرند، معرفی شده اند و هـدف از نوشـتن ، چنـین دسـتوری بـرای زبان فارسی نیز مشخصا در صفحۀ یازدهم کتاب تشریح گردیده است .
٣ فصل چهارم در جای جای کتاب ، هر کجا امکان بروز سوء تفاهم وجود داشته اسـت ، توضـیح لازم ارائـه شده و دربارٔە وجوه تمایز مفاهیم ، توضیح کافی همراه با مثال آورده شده است ؛ از جملـه در صفحۀ ٩٩ که میان فعل مرکب با فاعل محذوف و سایر انواع زنجیره های «صفت یـا اسـم + "بودن " یا :شدن "» تمایز گذاشته شده و اشاره شده است که در سایر زنجیره هـایی کـه فعـل مرکب با فاعل محذوف نیستند، اولا بدون بند متممی به کار میروند و ثانیا شناسۀ فـاعلی در آن ها به تمام اشخاص قابل صرف است .