Abstract:
یکی از غنیترین وزنهها و گنجینههای ادبی موجود در ادبیات فارسی که دسترسی به اندیشهها، نگرشها و نوع عملکرد پیشینیان را در شرایط گوناگون برایمان آشکار و قابل فهم میسازد، گنجینه ارزشمند ضرب المثل هاست. ضرب المثلها بازتاب افکار جامعه در آثار ادبی ما هستند که الهی نامه عطار در قرن هفتم یکی از این آثاری است که با تلفیق انواع ضرب المثلها با محتواهای گوناگون سروده شده است برهمین اساس، با محوریت امثال و حکم علامه دهخدا به سراغ الهی نامه عطار نیشابوری رفته تا با نوع نگرش و دیدگاه این شاعر اندیشمند و نسبت استفاده و اهمیتی که این ذخیره زبانی در هدایت و راهنمایی سالکانش داشته، آشنا شویم. گویا پیش از این درخصوص اقسام ضرب المثلهای این اثر وزین از حیث محتوایی و نوع بیان پژوهشی صورت نگرفته که با استفاده از تحلیل محتوایی و درصد فراوانی مثلها، این مساله مورد توجه قرار گرفته است.
One of the literary treasures in Persian literature is value treasure of proverbs that access to the thoughts, attitudes and practices of predecessors in a variety of conditions makes clear and understandale for us. Proverbs is reflection of opinion of community in literary works. Attar's Elahinameh is one of those works that have been composed by combining different proverbial content in seven century. Accordingly such restrictions in Dehkhod's Amsal o hekam, we prefer the Elahi nameh in order to get acquainted the attitude of the thoughthful poet and understand the impotance of the language and guidance to learn about their ancestors. Apparently befer has been investigated about various proverbs interms of content and expression that using content analysis and providing statics chart, this issue is taken into consideration.
Machine summary:
ضرب المثل ها بازتاب افکار جامعه در آثار ادبي ما هستند که الهي نامه عطار در قرن هفتم يکي از اين آثاري است که با تلفيق انواع ضرب المثل ها با محتواهاي گوناگون سروده شده است برهمين اساس ، با محوريت امثال و حکم علامه دهخدا به سراغ الهي نامه عطار نيشابوري رفته تا با نوع نگرش و ديدگاه اين شاعر انديشمند و نسبت استفاده و اهميتي که اين ذخيره زباني در هدايت و راهنمايي سالکانش داشته ، آشنا شويم .
گويا پيش از اين درخصوص اقسام ضرب المثل هاي اين اثر وزين از حيث محتوايي و نوع بيان پژوهشي صورت نگرفته که با استفاده از تحليل محتوايي و درصد فراواني مثل ها، اين مساله مورد توجه قرار گرفته است .
«مََثل گاهي هم نمونه اي است از يک واقعيت عيني و هم نموداري است از آن با همين بيان اجمالي روشن مي شود که مََثل از جنبه ي اجتماعي ، اخلاقي و راهنمايي هاي تربيتي را که آشکار نمي توان القا کرد، امّا همان مطلب از راه تمثيل ؛ يعني نصيحت غير مستقيم در اعماق قلب افراد تأثير شايان مي گذارد.
» (همان :١٩١) در اين پژوهش با استناد به امثال و حکم دهخدا و بازبيني مکرر الهي نامه ، انواع ضرب المثل ها استخراج و براساس شکل ، قالب و محتواي اثر دسته بندي و نوع نگرش شاعر در کاربرد مثل ها بررسي و تحليل گرديده است .
در الهي نامه عطارتشبيهات مثل گونه از نوع حسي به حسي هستند که به عيني ترنمودن مطلب کمک مي کند و غرض عطار از کاربرد اين گونه مثل ها براي عميق تر نمودن درک مفاهيم و پيام هاي اخلاقي است .