Abstract:
یکی از حوزه‌های جدید در عرصه مطالعات زبان‌شناسی، روش معناشناسی است. معناشناسی واژه‌های قرآن یکی از مهم‌ترین حیطه‌ها در این عرصه به شمار می رود. این پژوهش به روش ایزوتسو به کشف شبکه معنایی احباط در قرآن، می پردازد. «احباط» به معنای فاسد شدن و در فرهنگ دینی، از بین رفتن حسنات با سیئات است. با نگاه کلی به حوزه معنایی «احباط» در روابط همنشینی مشخص شد که کفر، شرک، تکذیب آیات الهی، ارتداد، دنیاطلبی و نفاق به عنوان عوامل حبط و مفاهیمی همچون؛ بی‌ارزش شدن، محرومیت از شفاعت، خلود در آتش و خسران به عنوان آثار آن محسوب می‌شوند. تنها معنای جانشین حبط در قرآن واژه باطل است که در همنشینی با بت‌پرستی، حوزه معنایی جدیدی برای حبط عمل می‌سازد. تکفیر در تقابل معنایی با احباط به معنای ابطال سیئات به واسطه حسنات به کار می رود و در همنشینی با مفاهیمی چون ایمان، عمل صالح، تقوا، هجرت و جهاد، موانع حبط عمل را آشکار می‌سازد.
Machine summary:
در سوره توبه با اشاره به مشرکان بیان میکند که آن ها در حالیکه به کفر خود اذعان دارند مساجد را تعمیر میکنند، بنابراین عمـل ایشان محبوط است ، پس مشرکان حق ندارند در حال شرک و کفر مساجد را تعمیر کننـد و این مجوز به ایشان داده نشـده اسـت ؛ «ماا کاان للمْشارکین أَ یاغمْارْواَمسااجد اللهّ شااهدین عَلای أنافْساهم بالکْفر أْولیکَ حَبطَا أَعمااْلهَْو فی النّاار هْام خالادْون » (توبه /١٧) در مقابل ، مؤمنـان مسـاجد خـدا را درحالی تعمیر میکنند که به خداوند و روز قیامت ایمان دارنـد، کـه همـین عمـل موجـب میشود در زمره هدایت شدگان قرار گیرند؛ «إّنمَاا یاغمْارَْمسَااجد اللهَّما ءَاَمان باللهَّو الیوم الاخارَو أَقَاام الصّلَوةَ َو ءَاتی الّزکَوةَ َو َیخشَ إّلا اللهّ فَاغَسی أوَلیکَ أَن یکْونْو من المْهت َدین » (توبه /١٨) علامه طباطبایی (ره ) در معنای حبط در آیه میفرماید: «منظور از حبط اعمـال ، بیـان بطلان و برداشته شدن اثر از اعمال آنان است ، زیرا هر عملی را که انسـان انجـام مـیدهـد بخاطر اثری است که از آن منظور دارد، و وقتی عمل حبط شده ، اثر از آن برداشـته شـود، قهراً مجوزی برای انجام آن نیست ، اعمالی هم که جنبه عبادت دارد از قبیل تعمیر مساجد و امثال آن به منظور اثری که عبارت از سعادت و بهشت است انجام میشود، و همـین عمـل وقتی حبط شود، دیگر آن اثر را ندارد.
(
, 
, 
)
