Abstract:
در سدههای بعد از اسلام و به خصوص بعد از حمله مغول، نوعی از عبادت به شکل گوشهنشینی و به نام تصوف و عرفان، شکل گرفت که ساختارهای دیگر فرهنگ ایران از جمله ادبیات را تحتالشعاع خود قرار داد. عرفان دارای مراحل و درجاتی است که سالک راه حق باید آنها را طی کند. ادبای زیادی از جمله مولوی، سنایی، جامی و عطار، آثار ادبی خود را به بازگویی این مراحل و درجات اختصاص دادهاند. در این بین عطار به عنوان پرچمدار ادبیات عرفانی، سرمشق شاعران و نویسندگان پس از خود شد. به طور ویژه در قرن ششم و هفتم سنت عزلتنشینی در کنج خانقاه، سرپناه قشرهای بسیاری از مردم شد و رفتهرفته همین سنت، باعث آفرینش و استواری ادبیات عرفانی گردید. عطار یکی از مهمترین ادبای عرصه عرفان است که در منظومۀ منطق الطیر عصارهی اندیشه عرفانی خویش را بازتاب داده است، او نگاهی خاص به مراحل و منازل سلوک داشته و ما در این مقاله قصد بررسی مراحل و منازل سلوک از نظر وی را داریم.
Abstract:
In the post-Islamic centuries, especially after the Mongol invasion, a form of secular worship called Sufism and mysticism emerged, which affected other aspects of Iranian culture, including literature. Mysticism includes certain stages and degrees which the seeker of the path of truth must go through. Many writers, including Rumi, Sanai, Jami, and Attar, have devoted their literary works to recounting these stages and degrees. In the meantime, Attar, as the pioneer of mystical literature, was followed by many other poets and writers. The tradition of seclusion and the corner of monasteries was a refuge that many such people sought and this gradually led to the creation of mystical literature. Attar, as one of the most important poets and scholars in the field of mysticism, in Mantiq al-Tair, which reflects the essence of his mystical thought, has had a special concern for the stages and houses of conduct which we have undertaken to examine in this article.
Machine summary:
آنچه سوال اصلی این تحقیق به شمار میرود ایـن اسـت کـه مراحـل هفتگانـۀ سـلوک عرفانی در منطق الطیر عطار چه کیفیتی دارد و چگونه است ؟ ١-٣- پیشینۀ پژوهش در باب آثار و اندیشه عطار، پژوهش های بسیاری انجام شده که از آن میان میتوان بـه مقالۀ «مفهوم درد از دیدگاه عطار» اشاره کرد که کورس کریم پسندی در سال ١٣٩٢ نوشـته است .
در قرآن کریم ، جواز کاربرد حب یا دوست داشتن دربارة ذات حق آمده است کـه در عرفان هم به آن اشاره میکنند؛ «یاایها الذین آمنو من یرتد منکم عن دینه فسوف یاتیالله بقوم یحبهم و یحبونه »(آل عمران /٣١) عشق از نظر عطار به مانند آتشی است که دل سـالک و حتی تمام وجود او را به تمامی دربرمیگیرد و میسوزاند و عارف بـا رهـا شـدن از غـم زندان هستی، باید که خود را در این آتش به یکباره بسوزاند؛ کس در این وادی بجـز آتش مباد وان که آتش نیست عیشش خوش مباد عاشق آن باشد که چون آتش بود گـرم رو، ســـوزنده و سـرکش بــود تـا نسـوزد خویـش را یـکبارگی کــــی توانــد رست از غمخـوارگی (عطار، ١٨٦:١٣٧٤) از شرایطی که از نظر عطار سالک باید داشته باشد تا بتواند وارد مرحلۀ عشق شود، آزاد بودن و داشتن صبر و مقاومت است .
- Attar Neyshabouri, Farid-ud-Din(1995) Al-Tair region, by Seyed Sadegh Goharin, Tehran: Scientific and Cultural Publishing.