Abstract:
تبیین مبانی و شناخت الفبای هر پدیده، برای درک مفاهیم، بنیانهای محتوایی، فلسفهی وجودی ضروری مینماید. این مهّم بهویژه در حوزهی علوم انسانی مورد توجه اندیشمندان معاصر قرار داشته و دارد. هنر اسلامی با توجه به گستردگی جغرافیایی و ارزشهای معنایی، اصول نظری و عملی مشخصی دارد که بسیار با زیربنای هنرهای سنتی متجانس است. گردآورندهی کتاب "مبانی نظری" تلاش نموده تا با تجمیع دانش و نظر استادان صاحبنظر و پژوهشگران فعال در رشتههای متنوع هنر اسلامی به متنی علمی قابل استناد و معتبر به تبیین مبادی، اصول و مفاهیم این هنر اقدام کند. در این مقاله نیز ضمن معرفی بخشها و مقالات چاپ شده، توصیف و تفسیر اصلیترین مضامین ذکر شده در هر متن به نقد و ارزیابی آن اقدام شده است. یافتهی این پژوهش انتقادی، مبین این نکته است که وحدت وجودی و برخورداری از مبانی اعتقادی مشترک و مستتر در تمامی آثار، نشان از پیوستگی معنایی و وابستگی به منشائی واحد دارد. نشر کتاب "مبانی نظری" در راستای معرفی ویژگی و دیدگاههای اخلاقی، ارزشی و عرفانی هنر اسلامی اقدامی مفید است که امروز به عنوان یک منبع معتبر و قابل استناد برای استفاده پژوهشگران، دانشجویان و علاقمندان این حوزه در اختیار آنان قرار گرفته است.
Explaining the basics and knowing the alphabet of each phenomenon is necessary to understand the concepts, content foundations, and existential philosophy. This is especially important in the field of humanities and has been considered by contemporary thinkers. Due to its geographical extent and semantic values, Islamic art has certain theoretical and practical principles that are very similar to the basis of traditional arts. The compiler of the book "Theoretical Foundations" has tried to explain the principles, principles and concepts of this art by combining the knowledge and opinion of experts and researchers active in various fields of Islamic art into a credible and valid scientific text. In this article, while introducing the published sections and articles, describing and interpreting the main themes mentioned in each text, it has been criticized and evaluated. The findings of this critical study indicate that the unity of existence and the existence of common and hidden beliefs in all works show a semantic continuity and dependence on a single origin. The publication of the book "Theoretical Foundations" in order to introduce the characteristics and moral, value and mystical views of Islamic art is a useful step that has been made available to researchers, students and enthusiasts in this field today as a valid and reliable source.
Machine summary:
دکتر هادی ربیعی، که سابقهای طولانی در تدریس، تألیف، و ترجمة متون مرتبط با حکمت هنر اسلامی، فلسفة زیباییشناسی، و مبانی نظری هنر اسلامی را در کارنامة خود دارد، در مقدمة این کتاب چنین آورده است: در چند دهة اخیر، بحث از چیستی و چگونگی هنر اسلامی کمابیش در محافل علمی و دانشگاهی ایران مطرح بوده است.
نویسندة این مقاله، که دکترای فلسفة هنر خود را درخصوص «نسبت هنر اسلامی و اندیشة اسلامی» از دانشگاه علامه طباطبایی اخذ کرده، در بخش منابع مربوط به متون دینی، مقالة خود را با این پرسشهای بنیادی آغاز میکند: نسبت هنر اسلامی با آموزههای دینی چگونه است؟ و آموزههای اسلامی چه تأثیری در تعیین صورت و محتوای آثار پدیدآمده در سرزمینهای اسلامی داشتهاند؟ اگرچه هدف مازیار از طرح این پرسشها ارائه یا یافتن پاسخی مستدل و غایی آنها نیست، تلاش میکند با مهم جلوهدادن این پرسشها و دیگر پرسشهای بنیادی در این زمینه، به اهمیت و ارزش متون دینی برای نزدیکشدن به پاسخ چنین پرسشهایی اشاره و مخاطب خود را در این مسیر به منابع و مستنداتی معتبر هدایت کند.
نویسنده در ادامة این بحث به ایجاد تناسب و رعایت این اصول با حکمت اسلامی و آموزههای دینی و ایجاد ارتباط معنایی میان مبانی خوشنویسی با اندیشه و عرفان میپردازد و این نتیجه را استنباط میکند که هنر خوشنویسی با هنرهای بسیار زیاد دیگری مرتبط و به یک معنا روح اصلی آنهاست و ازهمینروست که خوشنویسی نهفقط اشرف هنرها در تمدن اسلامی، که به یک معنا، مادر هنرها نیز محسوب میشود.