Abstract:
کتاب فصوص الحکم ابن عربی متشکل از 27 فص است و هر فص به یکی از انبیاء (ع) اختصاص دارد. فصّ هر حکمت عبارت است از خلاصه علومی که در روح هر نبی به اقتضای اسم غالب بر آن نبی وجود دارد و علوم و اسراری که هر پیامبر به گونهای متفاوت نسبت به پیامبر دیگر، واجد آن است. «هَیَمان» حکمتی است که از نظر ابن عربی، باعث تمایز حضرت ابراهیم(ع) از سایر انبیاء شده است. وی در ذیل «فصّ حکمة مهیِّمیة فی کلمة إبراهیمیة» چند اصل از اصول عرفانی را بیان میکند. این اصول به نوعی با بحث هیمان در ارتباط هستند. در این پژوهش عنوان بندی و تحلیل مطالب این فص طبق نظر و شرح شارحانی چون قیصری و جندی صورت گرفته است. حاصل این عنوان بندی و تحلیل با روش توصیفی تحلیلی، عنوان گذاری به این شرح است: 1ـ هیمان ابراهیمی(ع) ؛ 2ـ تخلّل و خلّت ابراهیمی(ع) ؛ 3ـ قرب فرائض و قرب نوافل؛ 4ـ الوهیت (رابطه إله و مألوه)؛ 5ـ نقد برهان صدیقین حکما و ارائه برهان صدیقین عرفانی؛ 6ـ جبر و اختیار.
Machine summary:
دوم ، در انتهاي سلوک و رسيدن به مقام فنا و وقوع در متن وجودي تعين ثاني - که در مورد حضرت ختمي مرتبت (ص ) تعين اول را نيز شامل مي شود - آنگاه که همه تکثرات را يکي مي بيند و همه را مظاهر و شئونات اسماء إلهي مشاهده مي کند نوعي حيرت بر وجودش چيره مي شود که البته در غايت کمال است .
دليل ديگر اينکه ، ابن عربي اهل شطح نيست ، چرا که شطح از عارف محوي صادر مي شود که فاني شده اما به بقاء بعدالفناء نرسيده است ، لذا خود را حق مي بيند بدون آنکه بتواند خلق را از حق تمييز دهد.
٣ پس از نقد برهان صديقين بوعلي ، ابن عربي راهي را براي شناخت ذات حق به اجمال ، و همچنين مألوهيت او به روش عرفاني و کشفي بيان مي کند بدين شرح که آنگاه که عبد صيرورت وجودي پيدا کرد و به مرتبه حق اليقيني به تعين ثاني رسيد، آنچه ادراک مي کند همان مرتبه تعين ثاني و صقع ربوبي و کمال أسمائي است و چون خودش صيرورت وجودي پيدا کرده و نفس اين مرتبه از صقع ربوبي گشته است ، لذا حق را بالحق ادراک مي کند.
٦. جبر و اختيار عارفي که به کشف ثاني و مقام «فرق بعد الجمع » رسيده است اعيان را با جهت تأثيري شان در صقع ربوبي مشاهده مي کند، لذا هيچ چون و چرايي در مسئله جبر و اختيار برايش باقي نمي ماند، چرا که مي يابد اين اعيان هستند که بر ما حکم مي کنند و خداوند نيز به اقتضاي آنها حکم مي کند.