Abstract:
گفتمان «خودارجاعی»[1]، یعنی گفتمان قرآن درباره خودش، در جای جای قرآن کریم مشهود است. جالب اینکه قرآن کریم با بهره‌بردن از استدلالات متنوع به‌همراه گونه‌های مختلف بلاغی تلاش دارد که مخاطبین خود را متقاعد نماید تا برداشت خاصی نسبت به چیستی قرآن داشته باشند: ایجاد فهمی که به ایمان منتهی گردد. با توجه به مطالعات انجام شده در زمینه گفتمان خودارجاعی در قرآن کریم، این مقاله بنا دارد بر اهمیت «زوج واژگان تقابلی»[2] به‌عنوان یکی از ابزارهای بلاغی قرآن تاکید نماید. این مفهوم فراتر از مفهوم ساده «زوج‌ها (ی واژگانی)»[3] است و با تقابل واضحی که در کل متن بین نمادهای حوزه‌های مختلف و عمدتا در رابطه با مطالب کتاب مقدس در جریان است، روشن می‌گردد. برخلاف آنچه در نگاه اول به‌‌نظر می‌رسد، «زوج واژگان تقابلی» در قرآن با نظام دینی دوگانه [4] ارتباطی ندارد؛ به‌عکس، یک تحلیل دقیق نشان می‌دهد که استفاده از «زوج واژگان تقابلی» در متن بر ویژگی استثنایی قرآن در رابطه با منشا الهی آن تاکید دارد. کارکرد «زوج واژگان تقابلی» با تمام ظرفیت بلاغی خود در تاثیری که به مخاطب منتقل می‌شود، ظاهر می‌گردد. این نوشتار با پیجویی آثار محققان معاصر که از تحلیل‌های ادبی، ساختاری و استدلالی بهره برده‌اند، بر آن است تا خواننده را به ثمربخشی مطالعات بلاغی قرآن متقاعدسازد.
Self-referential discourse, i.e. the discourse of the Qurʾan about itself, is omnipresent in the Qur’anic text. Interestingly, it uses several strategies of argumentation and several rhetorical tools in order to persuade the listener or the reader to adhere to a specific understanding of what the Qurʾan is: an understanding leading to faith. Based on an extensive study of the self-referential discourse in the Qurʾan, this paper focuses on the importance of one of the rhetorical tools: “binarity.” This notion goes beyond the simple notion of “pairs” and is characterized by a clear-cut opposition ongoing in the whole text between elements of all kinds of domains and mainly in relation to biblical material. Contrary to what it may seem at first glance, “binarity” in the Qurʾan is far from being related to a dualist religious system. On the contrary, a close analysis shows that the use of “binarity” in the text emphasizes the exceptional character of the Qurʾan in relation to its divine origin. The function of “binarity” appears in all its rhetorical strength in the impression conveyed upon the listener or reader. Following the path of the works of contemporary scholars who used literary, structural, and argumentative analysis, this paper also aims at convincing the reader of the fruitfulness of rhetorical studies of the Qurʾan.
Keywords:
قرآن
،
استدلال
،
تقابل
،
خود ارجاعی
،
زوج واژگان تقابلی
،
غرض نویسنده.
Binarity
،
Self- Referentiality
،
Intention of the Autho
،
argumentation
،
opposition
،
Qurʾān
(
, 
, 
)
