Abstract:
در پژوهش داده-محور پیش رو تلاش شد تا سیر تحول توانش ترجمه ای یک مترجم (صالح حسینی) در گذر زمان بررسی شود. بدین منظور، ترجمه های اولیه و بازترجمه های فارسی دو رمان انگلیسی (1984 و لرد جیم) (Conrad, 1996; Orwell, 1992) به دست همان مترجم در یک بازه زمانی ده ساله در دو سطح واژگانی و نحوی مقابله و مقایسه شدند. پس از تحلیل داده های گردآوری شده در مرحله نخست، برای درک بهتر و عمیق تر یافته های پژوهش، در مرحله دوم مصاحبه ای با مترجم موردنظر ترتیب داده شد. یافته ها نشان داد که در بازترجمه ها، مترجم با درکی جدید از متن مبدا، شرایط متن مقصد و معانی مورد نظر نویسنده دست به اصلاحات فراوانی زده است و به سمت طبیعی تر شدن ترجمه ها پیش رفته است. چنین می نماید که این امر نتیجه تقویت توانش ترجمه ای وی در طول بازه یاد شده است. در واقع، یافته های این پژوهش نشان داد که مترجم در ترجمه های اولیه بیشتر در پی انتقال معنای تحت الفظی و وفاداری (عمدتا صوری) به متن مبدا بوده است، در حالی که در بازترجمه ها، زبان مقصد را به کوشش واداشته است تا هرچه روشن تر صورت و معنای مستتر در متن مبدا را بازتاباند. در نتیجه با توجه به تحلیل داده های متنی (واژگانی و نحوی) در مرحله نخست پژوهش و پاسخ های مترجم در مصاحبه (مرحله دوم) می توان گفت توانش ترجمه ای مترجم همواره در حال پیشرفت است (و باید باشد) و کیفیت ترجمه ها تحت تاثیر عواملی چون تجربه، تخصص، گذر زمان، انتظارات مخاطب، هنجارهای رایج و دیگر شرایط بافت ترجمه، دست خوش تغییر و تحول می شود.
The present data-driven research addresses retranslation and the development of the translator’s (Saleh Hosseini) competence over time. Saleh Hosseini is a very prolific translator of Anglo-American literature in Iran. He spent his time doing full-length translation and teaching translation. His translations are printed and reprinted in huge numbers, making him an influential figure in the Iranian translation market. Moreover, his retranslations of his own previous translations make him an exceptional figure in translation studies. Retranslation is not an easy task; it is an ‘artistic recreation’ rather than a mere repetition. In fact, the second translation challenges the first translation of the same original work. Thus, the re-translator needs both translation skills and the courage to take up the challenge. The groundbreaking discussion on translators (i.e., Translator Studies) proposed by Chesterman (2009) served as the theoretical point of departure for the present research. Accordingly, Chesterman (2009) suggested a diagram as one way for conceptualizing Translator Studies. In his opinion, there are three branches in this diagram: Cultural, sociological and cognitive branches. The cultural branch is related to history, values, ideologies, the role of translators, and so forth. The Sociological branch concerns the translators’ behavior and their social networks. The cognitive branch deals with the decision-making, mental processes, the influence of emotions, personality, and attitudes towards norms. The present research draws upon the third branch of Translator Studies i.e., the cognitive branch.
Machine summary:
در واقع ، یافته های این پژوهش نشان داد که مترجم در ترجمه های اولیه بیشتر در پی انتقـال معنـای تحـت الفظـی و وفـاداری (عمـدتاً صـوری ) بـه مـتن مبـدأ بوده است ، در حالی که در بازترجمه ها، زبان مقصد را به کوشش واداشته اسـت تـا هرچـه روشن تر صورت و معنای مـستتر در مـتن مبـدأ را بازتابانـد.
ir داده های متنی (واژگـانی و نحـوی ) در مرحلـة نخـست پـژوهش و پاسـخ هـای متـرجم در مصاحبه (مرحلة دوم ) می توان گفت توانش ترجمـه ای متـرجم همـواره در حـال پیـشرفت است (و باید باشد) و کیفیت ترجمه ها تحت تأثیر عـواملی چـون تجربـه ، تخـصص ، گـذر زمان ، انتظارات مخاطب ، هنجارهای رایج و دیگر شرایط بافت ترجمه ، دست خوش تغییـر و تحول می شود.
طی سال های پی درپی تعریف های گوناگونی از توانش ترجمه ای ارائـه شـده اسـت ، ولـی روی هـم رفتـه تـوانش ترجمـه ای بـه مجموعـة اطلاعـات و مهـارت هـایی گفتـه مـی شـود کـه مترجم های حرفه ای از آن ها برخوردارند (١٩٩٥ ,Toury).
وی در ادامه می نویسد درست است که دانش زبان مبدأ پیش نیاز اساسی ترجمه بـه شـمار مـی آیـد، امـا انتظـارات خواننـده را بـرآورده نمی کند و مواردی که مترجم به هنگام ترجمه با آن ها سروکار دارد همیشه در حال تغییـر و تحـول 1 translation competence است .
در عین حال یافته هـای برآمـده از ایـن 1 translator studies 2 TAP (Think Aloud Protocol) تحلیل ، با داده های به دست آمده از مصاحبه با مترجم مورد نظر ترکیب شـده و در پرتـو یـک دیگـر بررسی شده است .