Abstract:
چنانچه تشکیل حکومت اسلامی،برای سرپرستی و اداره شؤون مسلمانان به حکم ضرورت لازم آید،قهرا نظام و تشکیلاتی باید باشد که بر تعیین حاکم،شرایط،صلاحیتها،اختیارات و اوصاف او نظارت داشته باشد و در چگونگی صدور صلاحیتها و رابطه حاکم بر مردم ضوابطی باشد وگرنه هرج و مرج جای نظم و انظباط را میگیرد و این برخلاف اصول اسلام و منطق است.این نوشتار بر آن است تا حکومت اسلامی رسول الله صلی الله علیه و آله را که پس از هجرت در مدینه ایجاد کردند،مورد شناسایی قرار دهد و در نگرشی دقیق،سازمان اداری آن را تشریح کند.
Machine summary:
«مدیریت اسلامی در سیره پیامبر اعظم(ص)» سیف اله اسماعیلی* چکیده: چنانچه تشکیل حکومت اسلامی،برای سرپرستی و اداره شؤون مسلمانان به حکم ضرورت لازم آید،قهرا نظام و تشکیلاتی باید باشد که بر تعیین حاکم،شرایط،صلاحیتها،اختیارات و اوصاف او نظارت داشته باشد و در چگونگی صدور صلاحیتها و رابطه حاکم بر مردم ضوابطی باشد وگرنه هرج و مرج جای نظم و انظباط را میگیرد و این برخلاف اصول اسلام و منطق است.
این نوشتار بر آن است تا حکومت اسلامی رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله را که پس از هجرت در مدینه ایجاد کردند،مورد شناسایی قرار دهد و در نگرشی دقیق،سازمان اداری آن را تشریح کند.
وضعیت دولت اسلامی و سازمانهای مربوط به آن،در مدینه: اوضاع یثرب در آستانه هجرت پیامبر گرامی صلی اللّه علیه و آله: چون ساکنان شهر یثرب(عرب و یهود)قبل از اسلام فاقد پیکره اجتماعی متکامل بودند،هیچ گونه اقتدار سیاسی فراگیر و یا نظام اداری جامع در آن پدید نیامد و مؤسسه و سازمانی که بتواند واحدهای متفرق را در یک زنجیره مصالح مشترک و حیاتی پیوند دهد وجود نداشت.
اما پس از آمدن اسلام به مدینه و اندکی پیش از هجرت پیامبر صلی اللّه علیه و آله تکوین نظام اداری در این شهر آغاز شد.
مراحل تاسیس سازمان اداری پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله در مدینه: مرحله اول،از آغاز هجرت تا سال چهارم(جنگ خندق)بود.
چه بسا این اقدام اداری در عصر پیامبر صلی اللّه علیه و آله در زمانهای بعد پایه و اساس حسبه بوده باشد که یکی از شاخههای مهم حکومت اسلامی در کنترل و مراقبت از امور بازرگانی بود.