Abstract:
با توجه به اهداف و انگیزههای شکلگیری پدیدة «استشراق» و بیگانگی شرقشناسان با فرهنگ اسلامی و منابع تاریخ اسلام، نقد و بررسی آثار شرقشناسی و پالودن آنها از اشتباهات غرض ورزانه و ناآگانه، لازم و ضروری است. کتاب تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری اثر شرق شناس سویسی جناب آداممتز، به رغم اهمیت و جایگاه رفیع خود در تاریخنگاری اسلامی، کمتر مورد بررسی انتقادی قرار گرفته است. بررسی محتوایی، ساختاری و سندی کتاب مذکور میتواند راهگشای بسیاری از ناگشودهها در آن باشد. کتاب آداممتز در سه حوزه محتوا، ساختار و اسناد و منابع، نیازمند نقد و بررسی جدی است؛ هرچند این کتاب از نارساییهای ساختاری و کاستیهای اسنادی رنج میبرد اما اساسیترین نقد، اشکالات محتوای آن میباشد که مطالب و ادعاهای ناصواب در خصوص برخی از مسایل اسلامی و مذهب تشیع را در بر دارد. که در این نوشتار بدان پرداخته شده است.
Machine summary:
"36 هرچند در شیعه بودن طرابلسیان شام، به دلیل حضور خاندان شیعی بنیعمار در آنجا تردیدی وجود ندارد، لکن ادعای نویسنده مبنی بر ستمپیشگی شیوه بنیعمار در ترویج مذهب تشیع، بیپایه به نظر میرسد، زیرا اولا: ادعای مذکور بدون سند و منبع مطرح شدهاست، ثانیا: بنا به گزارش منابع تاریخی و جغرافیایی، عظمت و شکوفایی طرابلس شام در دوره بنیعمار بوده است: 37 که از همراهی و همگرایی دولت و مردم حکایت دارد، ثالثا: این احتمال وجود دارد که مقاومت دلیرانه و اسلامی دولت بنیعمار در برابر صلیبیها، 38 خوشایند مذاق آداممتز نبوده و به همین سبب تهمت ستمپیشگی بر آنها زده است.
61 وی این ادعا را بدون استدلال و تکیه بر اسناد و مدارک تاریخی و با عدم رعایت اصول و روش تحقیق عالمانه، مطرح کرده است، از اینرو، شایستگی و قابلیت نقد و پاسخ علمی و محققانه را ندارد، با وجود این در خصوص سخافت و بیپایه بودن ادعای مذکور، یادآوری چند نکته لازم به نظر میرسد: الف ـ گریه و سوگواری بر مظلومیت خامس آلعبا حضرت امام حسین( محور مراسم عاشورا را تشکیل میدهد که از نظر زمانی به دوره حیات رسول خدا( باز میگردد، زیرا علاوه بر گزارشهای شیعی، منابع تاریخی و روایی اهلسنت به وضوح تأکید دارند که رسول <Page No="23"/>گرامی اسلام( نخستین عزادار امام حسین( بود و ایشان ضمن خبر دادن از شهادت فرزندش حسین(، بر مظلومیت وی اشک ریخت و سوگواری کرد."