چکیده:
با عنایت به گسترش پدیده جهانی شدن و بین المللی شدن کسب وکارها، رقابت میان کشورها تشدید شده است. در همین خصوص، کشورها در صدد آن هستند تا با مدیریت کارآمد تجارت خارجی، هزینه مبادله را برای صادرات و واردات کاهش دهند. هزینه تجارت، اسناد مورد نیاز و مدت زمان برای تجارت؛ سه مولفه کلیدی شاخص سهولت انجام کسب و کار را تشکیل می دهند که کشورها بر آن در کنار اقدامات تعرفه ای و غیرتعرفه ای مدیریت می کنند. این مقاله در چارچوب نظریه هزینه مبادله، در صدد آن است تا فرآیندهای صادرات و واردات کالا در ایران را از بعد هزینه، تعداد فرآیند و مدت زمان مورد مطالعه قرار دهد و طی آن کم و کیف سیاست های اتخاذ شده در سال های اخیر به منظور ساده سازی، کاهش هزینه، کاهش مدت زمان و کاهش تعداد فرآیندها را بررسی و تحلیل نماید و از این طریق توان رقابتی کشور ارتقاء یابد. برای این منظور، ابتدا به اختصار ادبیات موضوع مرور و سپس وضعیت فرآیندها در ابعاد مختلف صادرات و واردات کشور بررسی و در ادامه با مقایسه تطبیقی با چند کشور منتخب، نتایج و توصیه های سیاستی ارائه خواهد شد. نتابج شاخص های تجارت فرامرزی موید این است وضعیت ایران با وضع مطلوب و کشورهای با بهترین تجارب فاصله زیادی دارد و حتی طی سال های اخیر، انواع مختلف هزینه ها در تجارت فرامرزی افزایش یافته است. همین امر باعث شده است تا رتبه زیرشاخص تجارت فرامرزی ایران طی سه سال گذشته 12 پله سقوط کند. به علاوه، هزینه صادرات و واردات ایران در مقایسه با کشور با بهترین تجربه به ترتیب به 4/3 و 5 برابر افزایش یابد. مدت زمان صادرات و واردات در ایران به ترتیب 5 و 8 برابر کشور با بهترین تجربه، زمان می برد و در نهایت اینکه ایران برای صادرات و واردات به ترتیب 5/3 و 4 برابر کشور با بهترین تجربه، اسناد نیاز دارد.
خلاصه ماشینی:
این مقاله در چارچوب نظریه هزینه مبادله، در صدد آن است تا فرآیندهای صادرات و واردات کالا در ایران را از بعد هزینه، تعداد فرآیند و مدت زمان مورد مطالعه قرار دهد و طی آن کم و کیف سیاستهای اتخاذ شده در سالهای اخیر به منظور سادهسازی، کاهش هزینه، کاهش مدت زمان و کاهش تعداد فرآیندها را بررسی و تحلیل نماید و از این طریق توان رقابتی کشور ارتقاء یابد.
با عنایت به نکات فوقالذکر، این مقاله درصدد است با تبیین مبانی نظری هزینه مبادله و ارتباط آن با تجارت فرامرزی، فرآیندهای صادرات و واردات کالا در ایران را از بعد هزینه، تعداد فرآیند و مدت زمان مورد مطالعه قرار دهد و طی آن کم و کیف سیاستهای اتخاذ شده در سالهای اخیر به منظور سادهسازی، کاهش هزینه، کاهش مدت زمان و کاهش تعداد فرآیندها را بررسی نماید.
جدول 3- مدت زمان برای صادرات ایران (روز) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} Source: Ease of Doing Business (2009-2013) بیشترین اصلاحات صورت گرفته در خصوص مدت زمان لازم برای واردات در سالهای 2008 تا 2012 به ترتیب به شرح زیر صورت گرفته است: آمادهسازی اسناد (با محوریت وزارت صنعت، معدت و تجارت، سازمان استاندارد، وزارت بهداشت و سازمان انرژی اتمی) با کاهش 7 روز یعنی از 26 روز به 19 روز تقلیل یافته است.
جدول 6- هزینه برای واردات ایران (دلار امریکا/کانتینر) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} Source: Ease of Doing Business (2009-2013) * علامت منفی افزایش مدت زمان و علامت مثبت کاهش مدت زمان را نشان میدهد.
"Customs-Related Transaction Costs, form Size and International Trade Intensity″, Small Business Economics, 21, pp.